بهطور کل رنگ آبی نقاشی در انواع گوناگونی از فلزات کبالت، آلومینیوم و سنگهای لاجورد تولید میشود. هر یک از آنها از نظر شدت روشنی، قدرت پوشانندگی و ساختارشان با دیگری تفاوت دارد.
رنگ آبی یکی از سه رنگ اصلی است و لازم نیست اشاره کنم که چقدر مهم و پرکاربرد است! هر چند بیشتر نقاشها معمولاً از یک یا دو نوع آبی استفاده میکنند، اما این رنگ در انواع بسیار بیشتری هم موجود است. یکی از دلایلی که آبی را به نظر من مهم میکند، این است که شما تقریباً نمیتوانید آبیهای مختلف را بسازید! به عبارت دیگر مثلاً اگر تلاش کنید تا آبی کبالت رنگ روغن را بسازید، زمان زیادی صرف خواهید کرد و در نهایت نتیجه کار اگر چرک نشود، در بهترین حالت فقط تا میزانی نزدیک به کبالت اصلی خواهد شد. در نظر داشته باشید که آبیهای مختلف از ترکیبهای مجزایی به دست میآیند و اینطور نیست که در کارخانه با تغییر در نسبت انواع رنگها تولید شوند. تجربه کردن و شناخت انواع این رنگ و تفاوت آنها برای یک نقاش حرفه ای لازم است؛ بنابراین در بخش زیر، توضیحاتی را در این رابطه (با محوریت رنگ روغن) میآوریم و امیدواریم مطالعه آن برای شما مفید باشد.
بهطور کل رنگ آبی نقاشی در انواع گوناگونی از فلزات کبالت، آلومینیوم و سنگهای لاجورد تولید میشود. هر یک از آنها از نظر شدت روشنی، قدرت پوشانندگی و ساختارشان با دیگری تفاوت دارد. در ادامه با پرکاربردترینها و رایجترین شان آشنا شوید:
آبی اولترامارین
شناخته شدهترین نوع آبی، اولترامارین (Ultramarine Blue) است که از سنگ لاجورد به دست میآید. البته در سال ۱۸۲۶ توسط یک شیمیدان فرانسوی نوع مصنوعی آن هم تولید شد که صرفه اقتصادی بیشتری دارد و نسبت به لاجورد طبیعی زنده تر و درخشان تر است. در واقع آنچه که در نقاشی استفاده میکنیم به صورت مصنوعی از فلزاتی مانند آلومینیوم و سیلیکا تولید میشود. به همین دلیل برای نامگذاری در برندهای رنگ روغن مانند شرکت وینزور، از اصطلاح اولترامارین فرانسوی استفاده میشود. منشأ طبیعی آبی لاجوردی، سنگ لاجورد کشور افغانستان بوده و بسیار هم گران است. برای توصیف ویژگی رنگ اولترامارین لازم است فقط دو چیز را بدانید! یکی اینکه ته رنگ بنفش-قرمز دارد. دوم اینکه کاملاً شفاف است. به این معنا که اگر به دنبال ساخت یک بنفش خوشرنگ و زنده هستید، گزینه مناسبی است. بهطور کل، درخشان است و در ترکیب با رنگهای دیگر خیلی دیر چرک میشود. به آن آبی پارسی (Persian Blue) هم گفته میشود.
آبی کبالت
آبی کبالت (Cobalt Blue) هم طرفداران زیادی دارد. این رنگ را از اکسید فلز کبالت و آلومینیوم میسازند. رنگ بسیار پایدار و بادوامیست. در واقع هر چقدر که ایرانیان لاجوردی دوست بودند، چینیهای کهن، کبالت دوست بودهاند! بسیاری از نقاشان معتقدند که آبی اصلی نقاشی، کُبالت است. ویلیام ترنر، آگوست رنوار، ونگوگ و کلود مونه از این رنگ بسیار بهره بردهاند. من این رنگ را دوست دارم چون خاکستریهای رنگی بسیار زیبایی ایجاد میکند. علت ایجاد این طیف خاکستری، وجود ته رنگ سبز-فیروزه ای در آبی کبالت است؛ بنابراین در نظر داشته باشید که آبی کبالت در ترکیب با رنگهای گرم به سرعت درخشندگی خود را از دست میدهد. به این معنا که شما با این رنگ نمیتوانید یک بنفش درخشان و زنده بسازید!
آبی سرولین
آبی سرولین (Cerulean Blue) روشن و جذاب است و بیشتر در ترکیب رنگ آسمان در نقاشی استفاده میشود. این رنگ را از ترکیب اکسید فلز کبالت و قلع میسازند. به همین دلیل هم ته رنگ سبز دارد و بسیار گران است. از این رنگ مات کمتر استفاده میکنم ولی در برخی نقاشیها بدون وجود آن، رنگ مورد نظر ساخته نمیشود!
مقایسه انواع آبیها در ترکیب با سفید
آبی ثالو
آبی ثالو یا ثَلو (Phthalo Blue) - که در فرانسه فتالو هم تلفظ میشود - تیره، قوی و پرمایه است. آن را از سیانور مس تولید میکنند. با اینکه ترکیبات آن غیرقابل تجزیه است اما سمی هم نیست. کمی سخت رقیق و روی پالت کنترل میشود اما رنگ بادوام و پایداری است. شخصاً در حال حاضر تجربه زیادی در استفاده از آن در نقاشی ندارم و تنها دو چیز در مورد آن میتوانم بگویم. اول اینکه بسیار تیره و نسبتاً شفاف است. دوم اینکه کمی ته رنگ سبز دارد. سوم اینکه موقع رنگ گذاری روی بوم اصطلاحاً کمی سُر میخورد.
آبی پروسی
همین قدر بدانید که Prussian Blue بسیار شبیه به ثالو است ولی کمی تیرهتر، خفه تر و قابل کنترل تر! چسبندگی و پوشانندگی پروسی نسبت به ثالو بیشتر است اما به همان نسبت درخشندگی کمتری دارد. در تصویر زیر هر دو رنگ را کنار هم، روی پالت گذاشتم. با کمی دقت تا حدودی متوجه تفاوت آنها میشوید.
فرق ثالو و پروسی (مارک وینزور)
آبی YInMN
بله شما هم مثل من نمیتوانید YInMN Blue را تلفظ کنید. سخت نگیرید! یک آبی جدید است که ترکیبات آن از اکسید منگنز سیاه بهطور اتفاقی در سال ۲۰۰۹ کشف شده و تلاش میکند جای خودش را باز کند. آبی بسیار درخشانی است و برای درک این موضوع آن را در تصویر بالا با رنگهای دیگر مقایسه کنید. تقریباً اگر ۸۰٪ کبالت را با ۲۰٪ آبی اولتامارین ترکیب کنید، به چیزی شبیه آن میرسید. البته نه به آن درخشندگی!