تاریخ انتشار :پنجشنبه ۲۰ قوس ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۲۹
کد مطلب : 30720
نویسنده: اسماعیل باقری
ناشر: موسسه مطالعات اندیشه سازان نور
تاریخ چاپ: 1393
مکان چاپ: تهران
بدون شك افغانستان و تحولات آن طي سه چهار دهه گذشته، به علت برخورداري از موقعيت خاص جغرافيايي و ژئوپلتيك، در كانون توجهات منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي بوده است و در سال‌هاي آتي نيز اين كشور چنين ويژگي‌اش را حفظ خواهد كرد. بنابراين اين وضعيت به نوعي تداوم داشته، طوري كه اين كشور هم‌چنان در تضاد راهبردها و منافع بازيهاي استراتژيك بازيگران موثر از جمله آمريكا، اعضاي كشورهاي آتلانتيك شمالي(ناتو)، روسيه، چين، عربستان سعودي، هند، پاكستان و ... قرار خواهد گرفت. در واقع به دليل ناهمسويي سياست‌ها و منافع كنشگران داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي در افغانستان، ثبات‌سازي و امنيت‌سازي هم‌چنان در اولويت خواهد بود. به عبارت روشن‌تر، تنش‌ها و مجادلات سطح‌بندي شده همواره در ساختار قدرت و نظام سياسي افغانستان، از طريق بازيگران داخلي و خارجي حمايت مي‌شود.
البته بركسي پوشيده نيست كه نمي‌توان تحولات رخداده در افغانستان را تنها ناشي از سياست‌هاي بازيگران خارجي دانست و به بازيگران داخلي بي‌توجه بود. بطور حتم بخشي از تحولات سياسي افغانستان برآمده از سياست‌ها، منافع و گرايش‌هاي فكري، مذهبي و سياسي بازيگران داخلي است كه برخي از اين بازيگران همسو با ساختار سياسي عمل مي‌كنند و برخي نظير شبه‌نظاميان طالبان، به دنبال تغيير و ضعيت و ناهمسو با دولت و نظام سياسي هستند. اما نكته مهم‌تر اينكه برخي از اين جريانات سياسي منافع خودشان را در پيوند با منافع قدرت‌هاي همسوي خارجي تعريف كرده و به جاي داشتن راهبرد ملي، بيشتر بر راهبرد قومي، مذهبي و جناحي تاكيد مي‌كنند و به نوعي هويت قومي- قبيله‌اي بر هويت ملي غلبه دارد. بر همين اساس و به دليل عدم شكل‌گيري هويت جامعه‌اي و فراگير(هويت ملي) دولت – ملت‌سازي در افغانستان به معناي واقعي با استانداردها و معيارهاي منطقه‌اي هم فاصله زيادي دارد.
جریان‌های سیاسی فکری افغانستان در طول یک سده اخیر، همواره تحت تأثیر نظام‌های سیاسی موجود در این کشور، گرایش‌های مارکسیستی، جهادی، طالبانی و سرانجام لیبرال دموکراسی بوده‌اند. اما به رغم این نظام‌های حکومتی، اسلام به عنوان عاملی هویت‌ساز بوده و اساس و بنیان جامعه افغانستان برخاسته از اسلام و آموزه‌های اسلام است. کتاب حاضر دریچه‌ای به سوی شناخت جریان‌های سیاسی، مذهبی تأثیرگذار در صحنه افغانستان می‌گشاید. كتاب مقدمه‌اي بر جريان‌شناسي اسلامي افغانستان كه بخشي از روند مطالعاتي شناخت جامعه سياسي افغانستان را پوشش مي‌دهد، به دلايل متعدد از اهميت زيادي برخوردار است:
اولين دليل اهميت اين اثر به جايگاه كشور و جامعه اسلامي افغانستان برمي‌گردد. به اين معني كه افغانستان مهم‌ترين كشور در حوزه تمدني و فرهنگي ايران بزرگ است كه تحولات اين كشور در محيط منطقه‌اي و بين‌المللي، به دليل واقع شدن بين منطقه آسياي مركزي، جنوب آسيا و آسياي غربي از جايگاه خاصي برخوردار است. به منظور شناسايي روند تحولات افغانستان، بايد جريان‌هاي سياسي و مذهبي آن را به عنوان يكي از عوامل مؤثر بر آينده جامعه سياسي و اجتماعي افغانستان بررسي كرد.
دومين دليل اهميت ارائه چنين اثري، به اهميت ذاتي و تأثيرگذاري جريان‌هاي فكري و الگوها و سبك زندگي مكاتب فكري مختلف در جهان برمي‌گردد. در اين ميان افغانستان به نوعي محل آزمون مكاتب فكري و سياسي كمونيسم، ليبراليسم و غرب‌گرايي در كنار مكتب اسلام بوده است. در هر مقطعي اين مكتب‌هاي فكري، جريان‌هاي سياسي مخصوص خود را در جامعه افغانستان به يادگار گذاشته‌اند؛ هر چند مكتب فكري اسلام گاه با دخالت بيگانگان، دستاويزي براي خراب كردن وجهه واقعي اسلام شده كه طالبان نماد بارز آن است.
سومين دليل آنست كه در خصوص ماهيت‌شناسي و سنخ‌‌شناسي جريان‌هاي فكري ـ سياسي و مذهبي ـ جهادي افغانستان كمتر اثري منتشر شده است. اين در صورتي است كه درك روند تحولات افغانستان بدون شناخت نقش عوامل سياسي داخلي به ويژه جريان‌هاي سياسي و فكري ممكن نيست. البته دانشنامه سياسي افغانستان؛ احزاب و سازمان‌ها به قلم مهندس سيد باقر مصباح‌زاده در سال گذشته (1392) توسط موسسه مطالعات انديشه‌سازان نور منتشر شده است.
و آخرين دليل اين كه اميد است اين كتاب زمينه‌اي يا انگيزه‌اي فراهم سازد كه پژوهندگان اين حوزه به جريان‌هاي سياسي به ويژه جريان‌هاي فكري- مذهبي توجهي مضاعف نشان دهند. به دليل سيال بودن تحولات افغانستان و شكنندگي ائتلافات سياسي اين كشور، مي‌خواستم اين كتاب مقدمه‌اي باشد تا آگاهان سياسي و انديشمندان اين حوزه ضمن نقد و ارائه ديدگاه‌‌هاي خود، براي شناخت هر چه بهتر جريان‌هاي فكري ـ سياسي و مذهبي اين كشور تلاش كنند. فهرست مطالب کتاب به ترتیب زیر است:
مقدمه
فصل اول: شناخت جريان‌هاي فكري ـ سياسي افغانستان معاصر
نهضت اسلامي در افغانستان
عوامل بروز جنبش‌هاي اسلامي افغانستا
اهداف جنبش اسلامي افغانستاني‌ها
دستاوردهاي نهضت اسلامي افغانستان
لايه‌هاي هويتي در افغانستان
فصل دوم: بررسي جريان‌هاي مذهبي ـ جهادي در افغانستان
ريشه‌هاي فكري و شكل‌گيري جهاد
كالبدشكافي معنايي جهاد در افغانستان
مهم‌ترين احزاب و جريان‌هاي مذهبي ـ جهادي افغانستان
الف) جريان‌هاي جهادي ـ مذهبي سني
ب) جريان‌هاي جهادي ـ مذهبي شيعي
مهم‌ترين ائتلاف‌هاي جهادي
الف) ائتلاف جبهه ملي افغانستان
ب) ائتلاف ملي افغانستان
ج) جبهه وحدت ملي افغانستان
د) جبهه تفاهم ملي افغانستان
ه) شوراي متحد ملي افغانستان
و) شوراي هماهنگي احزاب و ائتلاف‌هاي سياسي افغانستان
فصل سوم: نقش و بازتاب انقلاب اسلامي بر جريان‌هاي فكري ـ سياسي افغانستان
ماهيت انقلاب اسلامي ايران
بازتاب انقلاب اسلامي ايران در افغانستان
علل تأثيرگذاري انقلاب اسلامي ايران بر افغانستان
عوامل همگرايي جنبش‌هاي سياسي ـ اسلامي معاصر با انقلاب اسلامي
تأثير انقلاب اسلامي بر افغانستان
نتيجه‌گيري: چشم‌انداز و آينده جريان‌هاي جهادي ـ مذهبي در افغانستان
منابع و مآخذ
معرفي كتاب از اسماعيل باقري
payam-aftab.com/vdcbgzbf.rhbg5piuur.html
پربازدیدترین
آخرین اخبار