آشنایی با هواپیمای جنگنده سوخو-۳۵ (Sukhoi Su-35)

سوخوی-۲۷ نشان داد یک پلفورم عالی است. آنقدر بزرگ بود که سوخت کافی را حمل کند یا آنقدر جایگاه جنگ‌افزاری داشت که بتوان در هر نقشی بازی کند. شاید از این رو بود که نسخه چند منظوره سوخو-۳۰ و یا تهاجمی سوخو-۳۴ ساخته شد. شوروی در دهه ۱۹۸۰ به دنبال یک جنگنده نسل چهار و نیم بود و البته مشخص است هیچ پلتفرمی بهتر از سوخو-۲۷ وجود نداشت تا روی آن کار کند. سوخو-۲۷ همانن اف-۱۵ ایگل در آمریکا بود که به دلیل بزرگی و سوخت بالا حتی در نقش تهاجمی استفاده شد.

در اواسط دهه ۱۹۸۰ کمپانی سوخو به دنبال طرح برای ارتقاء سوخوی-۲۷ بود. این ارتقاء شامل افزایش چالاکی و چند منظورگی بود. اولین نمونه این سوخوی ارتقاء یافته در سال ۱۹۸۸ با نام سوخوی-۲۷ ام پرواز کرد. این نمونه دارای چالاکی بیشتر موتوری و قویتر و سیستم الکترونیکی بهتری بود. دست کم ۲۴ فروند سوخوی-۲۷ ام ساخته شد که تعدادی نیز در تیم اکروجت شوالیه استفاده شد. این پروژه برای مدتی بعد از فروپاشی شوروی لغو شد و حتی مدتی بر اساس آن سوخوی-۳۷ ساخته شد ولی در نهایت در سال ۲۰۰۳ میلادی با در نظر گرفتن اینکه طرح جنگنده نسل پنج روسها همچنان آماده نبود ارتش روسیه نیاز به یک طرح برای ورود به خدمت برای تأمین یک جنگنده پیشرفته نسل ۴++ بود تا نسل پنجم (پاکفا) وارد خدمت شود.

همان‌طور که گفته شده سوخوی-۲۷ام که پیش نمونه آن تی-۱۰ام شناخته می‌شد. این نمونه دارای تغیراتی در ناحیه ورودی هوا برای اینکه موتور قدرت بیشتری داشت، استفاده از مواد کامپوزیت بیشتری برای سبکتر شده افزایش رانش به وزن و کاهش سطح مقطعی رادار. بال تقویت شد تا بتوان تسلیحات بیشتری را حمل کند. با تغییرات در بدنه می‌توانست به زاویه حمله ۱۲۰ درجه برسد و البته برای کنترول در چنین زاویه ای نیاز به یک سیستم پرواز دیجیتال پیشرفته داشت. از موتور ای ال ۳۱ اف ام بهره می‌برد که از موتور سوخوی-۲۷ قویتر بود. هواپیما از یک رادار ان-۰۱۱ بهره می‌برد که توان درگیر با چهار هدف را داشت و توان هوا به زمین داشت و حتی در ناحیه دم میان دو ورودی نیز دارای یک رادار ان-۰۱۲ بود (همان راداری که بر در قسمت عقب سوخوی-۳۴ وجود داشت). برد این هواپیما به ۴۰۰۰ کیلومتر می‌رسید یعنی ۵۰۰ کیلومتر بیشتر از سوخوی-۲۷. این نمونه در ۲۸ ژوئن سال ۱۹۸۸ پرواز کرد و در زمان خود یک جنگنده فوق‌العاده بود.

بعد از اولین پیش نمونه در سال ۱۹۸۸ یک نمونه دیگر در سال ۱۹۸۹ و پیش نمونه سوم در سال ۱۹۹۲ به پرواز درآمد که به تربیت تی-۱۰–۱، تی-۱۰–۲ و تی-۱۰–۳ نام گرفت. تی-۱۰–۳ در سال ۱۹۹۳ در نمایشگاه هوایی دبی شرکت کرد. از سال ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۵ در نمایشگاه هوایی زیاد شرکت کرد و مانورهای خیره کننده ای داد. تا سال ۱۹۹۵ دست کم ۱۱ فروند تی-۱۰ام ساخته شده بود. در سال ۱۹۹۶ سه فروند دیگر ساخته شد که با نام رسمی سوخوی-۳۵ شناخته شد و تحویل نیروی هوایی روسیه برای ارزیابی اولیه شد. در بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۷ دو فروند سوخوی-۳۵ با تغییرات شامل سیستم هدایت جدید کانارد و موتور جدید مجهز به خروجی متغیر مجهز شدند که سوخوی-۳۷ نامیده می‌شد. در مجموع تا پایان سال ۱۹۹۷ ،۱۵ فروند سوخوی-۲۷ ام (تی-۱۰ام) که دیگر سوخوی-۳۵ خوانده می‌شد ساخته شد که شامل یک فروند نسخه تک سرنشینه سوخوی-۳۵یوبی نیز می‌شد. همچنین بعدها بر روی تی-۱۰–۱۰ (دهمین پیش نمونه تی-۱۰)موتور ای ال ۴۱ اف ۱ ای نصب شد که جهت تحقیق بر روی موتوری برای جنگنده نسل پنج روسها بود.

روسها در سال ۲۰۰۳ میلادی برای پر کردن خلأ بین جنگنده‌های چون سوخوی-۲۷ و ۳۰ با پاکفا که تا سال ۲۰۱۵ وارد خدمت نمی‌شد خواهان یک جنگنده موقت بودند که نسل ۴++ باشد. از این رو دست سوخو دست به ارتقاء سوخوی-۳۵ زد که البته تقریباً تمامی اجزای اصلی آن با سوخوی-۲۷ ام فرق می‌کرد.

اولین قدم کوتاه کردن بخش عقبی میان دو ورودی. برداشتن ترمز هوایی پشت کابین که در تمامی عضوهای خانواده وجود داشت و نصب موتور با خروجی متغیر بود. بدنه قویتر شد و عمر سازه برای ۳۰ سال خدمت تقویت شد، بدنه با کمک تیتانیوم در بخشهای تقویت شد تا بتواند تسلیحات بیشتری حمل کند. در بخشهای از ایرودینامیک برای افزایش چالاکی تغییراتی انجام شد. سوخت داخلی ۲۰٪ افزایش پیدا کرد و البته جنگنده سنگین تر از سوخوی-۲۷ از اب درآمد. دو رایانه دیجیتال سامانه‌های پروازی را کنترول می‌کرد و اطلاعات پرواز را از طریق دو نمایشگر بسیار بزرگ به خلبان نشان می‌داد. و این دو نمایشگر را سه نمایشگر کوچکتر در کنار دست خلبان و یک اچ یو دی پشتیبانی می‌کرد. خلبان اطلاعات پروازی را روی کلاه پروازی می‌دید و از دوربین دید شبانه برخودار است.

رادار سوخوی-۳۵ در خدمت رادار ارایه فازی غیرفعال اربیز – ائی است که دارای برد ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلومتر بر ضد یک جنگنده است که بسیار فوق‌العاده است (البته برخی منابع گفته‌اند این بیشترین برد کشف است). این رادار بر اساس رادار باروس سوخو-۳۰ ساخته شده و از یک خانواده هستند. اربیز در باند ایکس کار می‌کند و دارای رایانه سوخو-۳۵ برای پردازش است توان کشف ۳۰ هدف و درگیری با هشت هدف را دارد. در بین جنگنده‌های موجود دارای بیشترین میزان برد کشف است. رادار دارای ۱۶۶۲ ماژول گیرنده و فرستنده است و ایجاد اختلال روی آن کار دشواری است. غیرفعال بودن رادار به معنی پیسو بودن ویا تنها توان دریافت امواج نیست. در واقع در رادار اریه فازی روی صفحه رادار صدها یا هزاران گیرنده و فرستنده قرار دارد که دست به ارسال و دریافت امواج می‌زنند و هر کدام حکم یک رادار مستقل را دارند. در رادارهای غیرفعال از درون کمپانی مشخص شده که چقدر از این ماژول‌ها فرستانده و گیرنده آسمان و چقدر آنها زمین را جستجو کنند ولی در نسخه فعال توسط خود خلبان قابل برنامه‌ریزی است که مثلاً حتی اگر لازم باشد تمامی توان رادار را برای جستجوی آسمان یا زمین به کار برد.

قدرت خروجی این رادار ۵ برابر سوخوی-۲۷ است و توان کامل کشف اهداف در هوا دریا و زمینی را دارد. می‌تواند با چند هدف به صورت همزمان در هوا و دریا درگیر شود و تا زمان ورود به خدمت پاکفا پیشرفته‌ترین رادار روسها است. رادار مانند تمامی رادارهای ارایه فازی بدون حرکت دیش می‌تواند پوشش مداون داشته باشد، زاویه پوشش این رادار زاویه ۶۰ درجه بال و پایین و ۶۰ درجه چپ و راست را پوشش می‌دهد. این نوع پوشش به صورت مدام است و بدون هیچ وقفه ای رادار با اسکن الکترونیکی چنین زاویه را پوشش میدند. می‌توان با حرکت میکانیکی دیش رادار تا زاویه ۱۲۰ درجه در دو طرف را نیز پوشش داد.

به غیر از این رادار در دماغه دارای سامانه او ال اس ۳۵ است که یک سامانه اپتیک حرارتی برای کشف اهداف از ۹۰ کیلومتری با پس سور روشن به صورت غیرفعال است. می‌تواند یک هدف زمین را از ۳۰ کیلومتری کشف کند و تا چهار هدف را به صورت خودکار تعقیب کند. این سنسور برای کسب هدف بدون استفاده از رادار است و در واقع یک دوربین است که همه چیز را به شکل حرارتی می‌بیند. تصاویر این سامانه درون نمایشگر خلبان به وی نشان داده میی شود. همچنین دارای سنسور هشدار دهنده تصویر ساز فروسرخ با پوشش ۳۶۰ درجه است که می‌تواند نزدیک شده موشک را از ۴۰ کیلومتری به خلبان هشدار دهد. این سنسورها در چند نقطه از بدنه برای پوشش کامل قرار داده شده‌اند و با رهگیری شعله انتهایی موشک ویا رهگیری بدنه گرم موشک به دلیل سرعت مافوق صوت موشکها محل آنها را کشف و به خلبان هشدار می‌دهد. همچنین در نسخه تولیدی رادار عقب حذف شد. در درون کابین دارای چهار نمایشگر شامل دو نمایشگر بزرگ بر روی پند با وضوح نمایش ۱۰۸۰*۱۴۰۰ پیکسل و یک نمایشگر کوچک در بالای نمایشگرهای روبرو و یکی در کنار دست خلبان سمت چپ است. هواپیما دارای سامانه ناوبری بر مبنای گلناس است که همان سامانه مکان‌یابی روسها است ولی می‌توان بر روی آن جی پی اس نیز نصب کرد و همچنین دارای یک سامانه نقشه خان خودکار برای هدایت دقیق جنگنده حتی تا چند متری هدف است.

تصاویر مربوط به اطلاعات هدف چه اطلاعات رادار و چه اپتیک حرارتی در مانیتورها یا کلاه خلبان به نمایش در می‌آید. سوخوی-۳۵ توان حمل غلاف جنگ الکترونیکی اس ای پی در مرکز بدنه یا غلاف اس ای پی ۵۱۸ در نوک بالها را دارد اگرچه واقعاً از توانایی این غلاف‌ها یا نتیجه تست آنها هیچ اطلاعی در دست نیست. همچنین سوخوی-۳۵ همچنین می‌تواند غلاف اپتیکی و ناوبری UOMZ را حمل کند که بر روی سوخوی-۳۴ نیز قابل حمل است. این غلاف برای ناوبری شبانه و نشان گذاری لیزری کاربرد دارد و به خلبان اجازه می‌دهد در شب نیز در ارتفاع پایین به راحتی پرواز کند ویا دست به کشف و نشان گذاری لیزری هدف بزند. به غیر از رادار، سوخوی-۲۷ام با سوخوی-۳۵ تفاوت‌های دیگری هم دارد و آن نیز در موتور. این پرنده دارای دو موتور ای ال ۴۱ اف ۱ ای است که دارای توان ۱۹۴۰۰ پاوند در حال خشک و ۳۱۹۰۰ پاوند با پس سوز است. این مدل نسخه ارتقاء ای ال ۳۱ اف است و بر اساس این موتور، موتور پاکفا ساخته شده‌است. عمر این موتور ۴۰۰۰ ساعت است که بسیار بیشتر از ۱۵۰۰ ساعت موتور سوخوی-۲۷ است اگرچه دست کم ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ ساعت از انواع موتورهای غربی کمتر است. موتور دارای سامانه خروجی متغیر است و به چالاکی آن کمک فراوران می‌کند. برای نصب موتور با خروجی متغیر و توان هدایت آن در مانورهای شدید توسط رایانه برنامه سوخو-۳۷ اجرا شده داده‌های بسیاری را به همراه داشت و نرم‌افزارهای هدایت سوخو-۳۵ را تکیل کرد. سوخوی-۳۵ توان ابر کروز دارد و می‌تواند بدون روشن کردن پس سوز به سرعت صوت برسد ولی هنوز مشخص نیست مثلاً با چند موشک می‌تواند به چه سرعتی بدون استفاده از پس سوز برسد. در کل سوخو-۳۵ یکی از چالاکترین جنگنده‌های موجود جهان است و همواره ستاره نمایش‌های هوایی جهان بوده‌است.

تلاش زیادی شده با استفاده از مواد ترکیبی تا آنجای که می‌شود سطح مقطعی این پرنده پایین بیاید (سطح مقطعی میزان امواج برگشتی رادار از هواپیما) برای نمونه سطح مقطعی سوخوی-۲۷ عدد ۱۵ متر مربع، سطح مقطعی سوخوی-۳۰ عدد ۵ متر مربع و سطح مقطعی سوخوی-۳۵ عدد ۲ متر مربع است که البته همچنان از سطح مقطعی رافال، تایفون یا سوپر هورنت بالاتر است.

سوخوی-۳۵ می‌تواند طیف وسیعی از تسلحات روسها را حمل کند. می‌تواند تا ده موشک رادار فعال ار-۷۷ یا شش موشک ار-۲۷ از انوع رادار تیم فعال و فروسرخ یا تا چهار موشک فروسرخ ار-۷۳ یا ترکیبی از آنها مانند تا شش موشک ار-۷۷ و چهار ار-۷۳ را حمل کند. یا در عملیات هوا به زمینی تا شش موشک هدایت لیزری خا-۲۹ یا نسخه اپتیکی یا همین میزان موشک ضد رادار خا-۳۱ یا موشک کروز ضد کشتی خا-۳۵ یا خا-۳۸ یا نسخه ضد کشتی یا تا شش بمب هدایت لیزری یا اپتیکی یا ماهواره ای ۵۰۰ کیلویی سری کاب یا ترکیبی از آنها را حمل کند. توان حمل پنج موشک دوربرد خا-۵۹ یا سه بمب هدایت لیزری /ماهواره ای و اپتیکی ۱۵۰۰ کیلویی سری کاب را نیز دارد. همچنین می‌تواند تا ۳۶ بمب سقوط آزاد ۱۰۰ یا ۲۵۰ کیلویی یا ۱۶ بمب ۵۰۰ کیلوی را حمل کند. سوخوی-۳۵ مانند تمامی خانواده فلانکر دارای توپ داخلی ۳۰ م‌م است.

بیشترین سرعت در ارتفاع پایین ۱۴۰۰ کیلومتر و در ارتفاع بالا ۲۴۰۰ کیلومتر در ساعت است برد انتقالی بدون هیچ مخزن سوخت خارج ۳۶۰۰ کیلومتر و با دو مخزن سوخت خارجی ۲۰۰۰ لیتری ۴۵۰۰ کیلومتر است که آن را از همه هم نسل‌های خود دوربردتر می‌کند اگرچه تا کنون هیچ عکسی از سوخو-۳۵ با مخازن سوخت خارجی دیده نشده است.

اولین سری سوخوی-۳۵ در مارس ۲۰۱۲ شامل چهار فروند تحویل نیروی هوایی شد. این اولین سری از سفارش ۴۸ فروند فعلی نیروی هوایی روسیه است که تا پایان سال ۲۰۱۵ تمامی این سفارش تحویل شد. روسیه در اواخر سال ۲۰۱۵ در نهایت ۵۰ فروند دیگر نیز سفارش داد که سری دوم سفارشات روسها به حساب می‌آید و تا سال ۲۰۲۰ طی برنامه‌ریزی روسها ۱۰۰ فروند سوخو-۳۵ خواهند داشت. چین نخستین مشتری این هواپیما بود که بعد از چندین سال مذاکره در نهایت توانست طی یک سفارش ۲ میلیارد دلاری ۲۴ فروند سوخو-۳۵ را سفارش دهد البته با تضمین‌های بسیار به روسها مبنی بر اینکه اصلاً قرار نیست آن را مهندسی معکوس کند. تا پایان سال ۲۰۱۹ میلادی چین تمامی سوخو-۳۵های خود را تحویل گرفت. اندونزی با سفارش ۱۱ فروند در سال ۲۰۱۷ سومین مشتری این پرنده بود که البته به دلیل تحریم‌های آمریکا بر علیه روسیه از خرید آنها منصرف شد ولی در سال ۲۰۱۹ میلادی مصر دست به سفارش ۲۴ فروند از این جنگنده زد که اولین دسته آنها در تابستان سال ۲۰۲۰ آماده شد. سوخوی-۳۵ بر روی کاغذ از جنگنده‌های غربی هم رده خود برتری‌های زیادی دست کم در رزم هوا به هوا دارد. خود سازندگان سوخو-۳۵ مدعی رقابت آن با اف-۳۵ در رزم هوایی هستند که ادعای بزرگی است.