عبور رودخانه «نمک آب» در ولایت تخار در شمال شرق افغانستان از میان معدن‌های نمک باعث شده که مقدار زیادی نمک با آب رودخانه حل و بعد زمین‌ها و کشتزارهای مردم را به شورزار تبدیل کند.
تاریخ انتشار :سه شنبه ۲۰ سنبله ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۳۸
کد مطلب : 83985
آب این رودخانه با عبور از معدن نمک به دلیل حل شدن مقدار قابل توجه نمک در آن، باعث شوری آب ده‌ها روستا شده و کشتزارهای مردم را نیز خشک کرده‌است.
حاجی محمود، دهقان ۵۰ ساله افغانستان که زمین‌هایش زیر این رودخانه است، در حسرت درختان خشک شده و در تلاش برای نجات نهال‌های موجودش است.
او می‌گوید که دلیل تمام این مشکلات آب شور رودخانه است.
به گفته او: «این باغ را ساختم تا مخارج ما را تأمین و زندگی ما خوب شود، حالا سر حاصل آمده ولی آب شور است، ما نمی‌توانیم که توسط تانکر از دور آب بیاوریم، باغ در حال از بین رفتن است.»
این دهقان سال‌خورده افغانستان در روستای «ده‌باش» شهر تالقان به مساحت چهار جریب باغ ایجاد کرده‌است. او می‌خواهد به جای نهال‌های خشک شده‌اش، نهال‌های تازه بکارد، ولی برای آبیاری باید آب شیرین تهیه کند و هزینه تهیه آن نیز در این منطقه بالاتر از توان او است.
باغداران و دهقانان روستای «شوراب» در مجاورت روستای ده‌باش نیز مشکلات مشابه دارند.
محمد عارف که در مزرعه خشک شده شالی‌اش قدم می‌زند، می‌گوید که یک لحظه بی‌توجهی‌اش باعث شده که چهار جریب کشت شالی‌اش از بین برود.
او می‌گوید: «من نبودم پسرانم شالی‌زار را آبیاری کردند، متوجه نبودند که آب شور است، تمام زحمت یک ساله به خاک یکسان شد. این آب نه برای نوشیدن استفاده می‌شود و نه هم برای کشت و زراعت، خودم به دلیل نوشیدن آب شور به گلو دردی مبتلا هستم.»
نصف روز بدنبال آب شیرین
در این روستاها تنها کشاورزی صدمه ندیده، ساکنان محل با شور شدن آب رودخانه، برای پیدا کردن آب شیرین باید راه طولانی را بپیمایند. در این روستاها کودکان و نوجوانان هر روز صبح زود مجبورند برای تأمین آب نوشیدنی با قطاری از الاغ به سوی رودخانه فرخار حرکت کنند.
تأمین آب شیرین اکنون برای خانواده‌های که در مسیر این رودخانه قرار دارند به یک مشکل جدید تبدیل شده‌است. ذکرالله، یکی از نوجوانان مجبور است که چهار ساعت سفر کند تا بتواند با بشکه و بر پشت الاغ برای خانواده آب شیرین تأمین کند.
او می‌گوید: «ساعت ۸ صبح حرکت می‌کنیم، ساعت ۱۰ به رودخانه آب شیرین می‌رسیم، بعد از گرفتن آب تا ساعت ۱۲ ظهر به زحمت دوباره به خانه بر می‌گردیم و از رفتن به مکتب بازمانده‌ایم.»
کسانی که توان تهیه آب شیرین را ندارند با مشکلات زیادی روبرو هستند از جمله نور بی‌بی، خانم خانه که توانایی آوردن آب از رودخانه را ندارد از آب آلوده حوض قریه استفاده می‌کند.
او می‌گوید: «از این آب شور می‌نوشم. بیمار هستم. بیماری قلب و فشار بلند دارم، حالا دوا می‌خورم. این آب لباس‌ها را هم پاک نمی‌کند. چهار یا پنج بار می‌شوییم باز سفیده‌های آب شور بر لباس باقی می‌ماند.»
آب کانال‌های «ایدبچه»، «شورآب» و «موسی خواجه» ولایت تخار که ۴۷ هزار جریب زمین را در ۱۷۶ روستا آبیاری می‌کند از دریاچه «نمک آب» جدا می‌شود.
رودخانه شیرین چطور شور می‌شود؟
رودخانه «نمک آب» از معدن «نمک تاقچه خانه» از ولسوالی نمک آب ولایت تخار می‌گذرد. دو کوه که این رودخانه از آن می‌گذرد دارای معدن نمک است. آب رودخانه نمک‌ها را با خود شسته و آب شیرین را تبدیل به آب شور می‌کند.
مردم بارها برای تهیه آب بدون نمک، مسیر این رودخانه را در معدن «تاقچه خانه» تغییر داده ولی این تلاش ثمره طولانی نداشته‌است. آب دوباره سفره‌های جدید را که با خاک و خاشاک ایجاد شده شسته و آب رودخانه به نمک رسیده و شور شده‌است.
دولت برای جلوگیری از شور شدن این رودخانه نیز تلاش کرده، سال گذشته یک بستر مصنوعی ایجاد کرد که تا نمک‌ها آب شیرین رودخانه را شور نکند ولی دیوارهای که برای این منظور ایجاد شده بود، بعد از شش ماه فرو ریخت.
مردم محل میگویند که حکومت با همکاری بانک توسعه آسیایی حدود یک میلیون دلار را برای این کار هزینه کرده ولی عمر دیوار ساخته شده فقط شش ماه بوده‌است.
این ساکنان مدعی هستند که پول اختصاص داده شده برای این طرح حیف و میل شده‌است.
محمد سالم اکبر، رئیس حوزه دریایی تالقان می‌پذیرد که بخش‌های از دیوارهای ساحل رودخانه به دلیل آب‌خیزی رودخانه تخریب شده، ولی ساختن دیوارهای گِلی آخرین گزینه برای جلوگیری از ریزش نمک به آب رودخانه است.
او می‌گوید: «آب رودخانه در قسمت بالا شفاف است. زمانی که به معدن نمک می‌رسد، شور می‌شود، زیرا هم بستر رودخانه نمکی است و هم دو طرف رودخانه نمکی‌است.»
به گفته او هیچ‌گونه ساختمان آهنی و سیمانی در این قسمت نتیجه نمی‌دهد، فقط سفره خاکی و شنی ساخته شده، غیر از آن هیچ راهی دیگری نیست.
راه دیگر برای تأمین آب شیرین در پایین این رودخانه حفر چاه است ولی مسئولین گفته که بررسی‌ها نشان داده که تا عمق ۱۴۰متر هم آبهای زیر زمینی در این مناطق نمکی شده‌است.
دهقانان و مردم محل میگویند که اگر دولت این مشکل را حل نکند ساکنان بیش از ۱۸۰ روستا در معرض خطر قرار دارند.
اکنون پرسش این است که با ادامه این روند آیا بحران بزرگ زیست‌محیطی در انتظار مردم این ولایت نیست؟ بحران دیگری مانند سد گتوند در افغانستان در حال رخ دادن نیست؟
منبع: بی‌بی‌سی
payam-aftab.com/vdccpoq4.2bq148laa2.html