بزرگ‌ترین کشور تولیدکننده گوشی‌های هوشمند جهان روزهای سختی را می‌گذراند و بازار داغ آن از سکه افتاده‌است. رکود اقتصادی که در ماه‌های اخیر امان شرکت‌های بزرگ فناوری را بریده، حالا به چین هم رحم نکرده‌است و گزارش‌های اخیر مؤسسه تحقیقاتی IDC هم این موضوع را تأیید می‌کند. بر اساس این گزارش‌ها، در سه ماه دوم سال جاری میلادی میزان تولید گوشی‌های هوشمند در چین کاهش ۷/ ۱۴ درصدی داشته‌است. شرکت‌های بزرگ تولیدکننده تلفن همراه در این کشور نظیر شیائومی، ویوو (Vivo) و اوپو (Oppo) هم گزارش‌هایی از کاهش فروش محصولات خود در این دوره زمانی ارائه کرده‌اند.

هر چند عوامل مختلفی به کاهش تولید گوشی موبایل در چین منجر شده‌اند و در این میان همه‌گیری کووید-۱۹ در سال‌های اخیر نقش پررنگی داشته‌است، اما گویا مشکلی بزرگ‌تر بر بازار موبایل چین سایه انداخته‌است. موجی که حتی از پیش از شیوع کووید-۱۹ آغاز شده و حالا بیش از پیش بر این بازار تأثیر گذاشته‌است؛ اشباع سریع و بی‌وقفه با حضور بازیگران متنوع. در واقع چین در یک دهه گذشته مشتاق بوده‌است تمام مردم این کشور به تلفن‌های همراه - با اولویت برندهای داخلی- دسترسی داشته باشند. به همین خاطر دولت این کشور با اختصاص بودجه‌های کلان به سرعت شبکه ۴G را در اکثر روستاهایش توسعه داد و به این ترتیب تولیدکنندگان داخلی مانند Oppo و Vivo این امکان را پیدا کردند که دستگاه‌های به ظاهر شیک خود را به صدها میلیون نفر در مناطق روستایی چین بفروشند؛ کاربرانی که بسیاری از آنها حتی صفحه نمایش لمسی امتحان نکرده بودند. با این حال شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی اپل، سامسونگ و موتورولا ترجیح دادند که ساکنان شهرهای بزرگ‌تر را هدف بگیرند که کاربرانی آشنا با فناوری روز هستند و این شرکت‌ها می‌توانند محصولات‌شان را با قیمتی گران‌تر به آنها بفروشند. دو شرکت سامسونگ و موتورولا به‌دلیل نقص فنی محصول، قدم‌های اشتباه در فرایند بازاریابی و البته فشارهای ژئوپلیتیک به سرعت از بازار نه چندان رقابتی موبایل در چین خارج شدند.

کاهش شدید تقاضا

در سال‌های اخیر و با افزایش تمایل چین به راه‌اندازی شبکه‌های پیشرفته ۵G در سراسر کشورش، فرصت‌های تازه‌ای برای شرکت‌های تولیدکننده موبایل‌های هوشمند فراهم کرده‌است تا بتوانند محصولات جدیدشان را بفروشند. این در حالی است که هزینه‌های بالای مربوط به استفاده از سرویس ۵G باعث شده‌است که بسیاری از کاربران در چین تمایل چندانی به استفاده از موبایل‌های مبتنی بر ۵G نداشته باشند و همچنان به استفاده از سرویس ۴G ادامه دهند. بررسی‌های IDC نشان می‌دهد که چین تا پایان سال میلادی گذشته بیش از ۶/ ۱ میلیارد تلفن همراه تولید کرده که این میزان بسیار بیشتر از جمعیت ۴/ ۱میلیاردی این کشور است. تولیدکنندگان موبایل در این کشور برای تعیین قیمت محصولات‌شان هم رقابت تنگاتنگی با یکدیگر دارند، اما میزان خرید این تلفن‌ها به‌شدت کاهش یافته‌است؛ چرا که از طرفی شرایط نامساعد اقتصادی عرصه را برای خریداران تنگ کرده و از طرف دیگر طولانی بودن عمر تلفن‌های هوشمند جدید، باعث شده‌است تا مردم عجله زیادی برای تعویض تلفن‌های هوشمند خود نداشته باشند. «توبی ژو»، تحلیلگر شرکت تحقیقاتی Canalys در این مورد می‌گوید: «مصرف‌کنندگان چینی این روزها از خرید تلفن‌های هوشمند خودداری می‌کنند.» علاوه بر تمام این‌ها، به نظر می‌رسد در کنار مسائلی مانند همه‌گیری کووید-۱۹، اشباع بازار، رکود اقتصادی و در پی آن کم شدن تقاضا، مناقشات میان چین و تایوان - که حالا شدت گرفته‌است- صنعت تراشه چین را تحت تأثیر قرار دهد و به این ترتیب میزان تولید دستگاه‌های دیجیتال شخصی در این کشور را دستخوش تغییر کند.

با این حال سازندگان تلفن‌های هوشمند در چین امیدوار بودند که تبلیغات بزرگ خرید آنلاین در ماه ژوئن و همچنین تخفیفات ویژه این شرکت‌ها برای خریداران، بتواند میزان تقاضا در بازار موبایل را دوباره افزایش دهد؛ اما بر خلاف انتظار آنها این تلاش‌ها هم نتوانستند بازار را به شرایطی که در سال گذشته داشت، برگردانند. این شرایط برای تولیدکنندگان خارجی فعال در بازار موبایل چین طبیعتاً سخت‌تر هم هست. کاهش فروش در بازار موبایل چین، حتی دامن‌گیر محبوب‌ترین تولیدکننده تلفن‌های هوشمند جهان یعنی اپل هم شد؛ تا جایی که این شرکت - که به‌ندرت محصولاتش را با تخفیف می‌فروشد- چندی پیش برای جذب خریداران چینی، تخفیفی حیرت‌انگیز برای تمام مدل‌های آی‌فون در بازارگاه بزرگ علی‌بابا در نظر گرفت. به‌طورکلی محدودیت‌های شدید ناشی از کووید-۱۹ در چین، روی هر کسب‌وکاری تأثیر گذاشته‌است. قرنطینه‌ها بخش‌های خرده‌فروشی، تدارکات و حتی تولید را مختل کرده‌است. کمبود قطعات و کم شدن تقاضا هم مدیران شرکت‌های تولیدکننده را دچار ترس و نگرانی کرده‌است، اما بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که در سال آینده تقاضا مجدداً افزایش می‌یابد و صنعت تولید گوشی‌های هوشمند دوباره قدرت خود را به دست می‌آورد؛ در مقابل مردم معتقدند که بازار موبایل چین دیگر نمی‌تواند به دوران طلایی خود بازگردد.

اقبال از گوشی‌های تاشو

در حال حاضر با وجود رکود اقتصادی و وضعیت نابسامان بازار گوشی‌های هوشمند در نیمه اول سال ۲۰۲۲، اما گوشی‌های هوشمند تاشو رشد خوبی داشته و مورد استقبال مردم قرار گرفته‌اند. با این اوصاف است که شرکت هوآوی با سهم بیش از ۶۳ درصدی، جایگاه اول بازار گوشی‌های هوشمند تاشو در چین را دارد. شرکت اوپو نیز با ارائه طراحی‌های متفاوت و قیمت رقابتی، جایگاه دوم این بازار را به خود اختصاص داده‌است. سامسونگ هم به کمک فروش خوب دو مدل Galaxy Z Flip۳ و Z Fold۳ رتبه سوم را در این بازار پیدا کرده‌است. این در حالی است که شرکت‌های آنر و ویوو به دلیل داشتن استراتژی‌های محافظه‌کارانه، به‌ترتیب در رده‌های چهارم و پنجم این بازار قرار گرفته‌اند. «شی وانگ»، مدیر ارشد تحقیقات در زمینه دستگاه‌های کاربردی در IDC گفت: «شیوع کووید-۱۹ و عدم ارتقای محصول در مدل‌های میان‌رده و رده بالا، تمایل مصرف‌کنندگان را برای خرید محصولات جدید کاهش داده‌است، اما رشد مطلوب تلفن‌های تاشو نشان داده که نوآوری می‌تواند مشتریان را به وجد آورده و آنها را مجاب به خرید کند.»

مدل‌های جدید عرضه شده توسط شرکت آنر توانسته‌اند علاوه بر طرفداران موبایل‌های تاشو، خریداران موبایل‌های هوشمند مدرن را هم راضی کنند. به این ترتیب حالا آنر توانسته به پرفروش‌ترین تولیدکننده موبایل هوشمند در بازار چین تبدیل شود. این شرکت در ماه ژوئن سری‌های مقرون به‌صرفه‌تری نظیر Changwan ۳۰ و Play ۶ عرضه کرده‌است که اگرچه ساختاری چندان خاص و به‌روز ندارند، اما نیازهای اولیه کاربر را برآورده می‌کنند. گوشی مدل Magic ۴ این شرکت هم با قیمت ۶۰۰ دلاری خود به این شرکت کمک کرده‌است تا از بازار گوشی‌های گران‌قیمت آمریکا هم سهم خوبی به دست بیاورد. شرکت ویوو نیز یکی دیگر از تولیدکنندگان محبوب در بازار چین است که در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۲، رتبه دوم را از نظر فروش به خود اختصاص داده و نسبت به سه ماه قبلی در وضعیت بهتری قرار گرفته‌است. سری پرچم‌دار این شرکت در ماه ژوئن فروش خوبی در بازارگاه‌های آنلاین داشت، اما به نظر می‌رسد که استقبال از سری جدید این شرکت یعنی x vivo در بازارگاه آنلاین و حضوری بسیار بیشتر بوده‌است. ویوو در سال گذشته توانست سهم خود را از بازارهای گوشی‌های گران‌قیمت نیز به دست آورد. شرکت اوپو هم به کمک سری‌های Reno و A توانست سهم خود را در بازار تولیدکنندگان بزرگ حفظ کند. این شرکت بیش از دو میلیون دستگاه از سری‌های Reno ۸ و A۵۷ تولید کرد. سری Reno۸ به این شرکت کمک کرد تا در بازار تلفن‌های هوشمند در رده قیمتی ۲۰۰ تا ۴۰۰ دلاری آمریکا، پیشتاز باقی بماند. در سه‌ماهه دوم سهم بازار شیائومی نیز نسبت به سه‌ماهه گذشته افزایش یافته‌است. سری Redmi K و سری Redmi Note از جمله تولیداتی هستند که مورد استقبال خریداران قرار گرفته‌اند. اپل هم با رونمایی از آی‌فون ۱۳ توانست سهم خود را در این بازار حفظ کند؛ این شرکت قیمت فروش محصولاتش را به مقدار قابل توجهی در فروشگاه‌های آنلاین کاهش داد. در حال حاضر آی‌فون ۱۳ بیش از ۶۰ درصد تولیدات اپل در چین را به خودش اختصاص داده‌است. کیفیت این گوشی رضایت خریداران چینی را جلب کرده و تولید کافی این محصول باعث شده‌است این شرکت - با وجود رقابت شدید برندهای چینی- بتواند رشد سالانه ثابتی را حفظ کند. به‌طور کلی، رشد سالانه شرکت آنر ۶/ ۸۸ درصد بوده و بیشترین مقدار رشد را نسبت به شرکت‌های دیگر به خود اختصاص داده‌است. رشد سالانه شرکت ویو و شیائومی هم به ترتیب ۸/ ۳۰ درصد و ۱/ ۲۲ درصد کاهش یافته‌است. در این میان رشد سالانه اپل ثابت مانده‌است و بقیه تولیدکنندگان هم کاهش سالانه ۹/ ۲۸ درصدی را تجربه کرده‌اند. به‌نظر می‌رسد سیاست‌های چین برای توسعه محصولات داخلی خود آن طور که دولت انتظار داشته، نتیجه‌بخش نبوده‌است؛ چرا که این سیاست‌ها باعث محدود و غیررقابتی شدن بازار موبایل این کشور شده‌اند. این روزها و با وجود آنکه کاربران چینی به دنبال مدل‌های پیشرفته و به‌روزتر هستند، انتخاب‌هایی مشابه از میان محصولاتی با کیفیت نسبتاً یکسان در اختیار دارند.