پیام آفتاب: معرفی «جان نیکلسون» به عنوان فرمانده جدید نظامیان ناتودر افغانستان نشان می‌دهد آمریکا تا زمانی که به تمامی اهداف نظامی و سیاسی خود دست نیابد نیروهایش را از این کشور خارج نمی‌کند.

پس از آنکه نیروهای «اسامه بن لادن» سرکرده سابق القاعده با طراحی عملیات هواپیما ربایی در ۱۱ سپتمبر ۲۰۰۱ به برجهای دوقلوی مرکز تجارت جهانی حمله بردند و حدود ۳۰۰۰ نفر را در این اقدام تروریستی کشتند «جرج بوش» رئیس جمهور وقت آمریکا فرمان حمله به افغانستان و مبارزه با گروه القاعده در افغانستان را صادر کرد. در ۷ اکتوبر ۲۰۰۱، حملات هوایی به شهرهای کابل، جلال‌آباد و میدان هوایی بین‌المللی قندهار که مرکز اصلی فرماندهی «ملا عمر» رهبر طالبان بود شروع شد.

ناتو از ۱۱ اگوست ۲۰۰۳ فرماندهی نیروهایی را به‌عهده گرفت که در این کشور مستقر شده بودند. ایساف که در ابتدا به عنوان نیروی غیرنظامی (موافقنامه بن ۲۰۰۱) و قطعنامه‌های ۱۳۸۶ و ۱۵۱۰ فبروری ۲۰۰۲ شورای امنیت سازمان ملل متحد ایجاد گردید بیشتر مأموریتش حفظ صلح و تحکیم صلح را دربرمی‌گیرد که از طریق تیم‌های بازسازی ولایتی (PRT) در ۴ مرحله به ۲۶ ولایت افغانستان گسترش یافته است.

پس از اشغال افغانستان در سال ۲۰۰۱ مسئولیت اصلی به اصطلاح جنگ با تروریسم در این کشور به‌عهده نیروهای عملیات آزادی پایدار با فرماندهی آمریکا بود. تعداد این نیروها از ۲۰ هزار نظامی در سال ۲۰۰۱ اکنون به حدود ۱۰ تا ۱۵ هزار نفر کاهش یافته است. این کاهش نیرو بیشتر به خاطر سهم‌گرفتن ناتو در عملیات نظامی علیه شبکه‌های افراط‌گرایی بعد از جنوری ۲۰۰۶ است. امروزه کشورهایی همانند استرالیا و مقدونیه که رسماً عضو ناتو نیستند نیز در چارچوب نیروهای ایساف به افغانستان نیرو اعزام کرده‌اند.

ایساف که در ابتدا مأموریت به اصطلاح جنگ علیه تروریسم را برعهده نداشت با پذیرش فرماندهی ناتو به تدریج از سال ۲۰۰۶ عملاً جایگزین فرماندهی آمریکا در نیروهای ائتلاف برای جنگ علیه تروریسم نیز شده است. با این وجود تفکیک عملیات این دو نیرو در عرصه عمل به‌سختی صورت می‌گیرد.

بیشترین تعداد نفرات نیروهای ایساف از آن آمریکا است که شمارشان به بیش از ۱۹۰۰۰ نفر می‌رسد و حوزه فعالیتشان بیشتر در شرق و جنوب افغانستان است. انگلیسی‌ها، آلمانی‌ها و ایتالیایی‌ها به‌ترتیب با داشتن بیش از ۷ هزار، ۳ هزار و ۲ هزار نیرو پس از آمریکا بالاترین تعداد نیروهای نظامی را در قالب نیروهای تحت رهبری ناتو در ایساف دارا هستند. اتریش و سوئیس نیز دارای کم‌ترین نفرات در چهارچوب این نیروها هستند. گرجستان به‌عنوان عضوی از نیروهای ایساف فقط یک نیرو را جهت مشارکت در این عملیات اعزام کرده است.

 حامد کرزای و دبیرکل ناتو در ۶ سپتمبر ۲۰۰۶ اعلامیه همکاری بلند مدت ناتو و افغانستان را امضا کردند که چهارچوب همکاری بلندمدت آنها را به‌صورت دوجانبه تعیین و ترسیم کرد؛ بنابراین موافقت‌نامه، ناتو در آموزش ارتش و پلیس افغانستان، تقویت جایگاه دولت در ولایت‌ها و بازسازی، نقش برجسته‌ای برعهده می‌گیرد. افزایش نیروها همواره خواست فرماندهان ارشد ناتو در افغانستان بوده است. نیروها در سال ۲۰۰۶ حدود ۳۵۵۰۰ نفر نیرو بوده که در سال ۲۰۰۸ به حدود ۵۲ هزار نفر رسیده و درسال ۲۰۰۹ به حدود ۸۰۰۰۰ نفر نیرو خواهد رسید.

کشورهای عضو ناتو مدعی اند ۱۴ سال بعد از اولین اعزام نیروهای نظامی آمریکایی و ناتو به افغانستان، هنوز نیروهای نظامی افغان قادر به تأمین امنیت این کشور در مقابل طالبان نیستند. در حال حاضر ارتش افغانستان ۳۵۰ هزار نیروی نظامی در اختیار دارد ولی ظاهراً توان نظامی این ارتش در مواقع بحران کمتر از این میزان است. پیش از این ۲۸ کشور عضو ناتو قصد داشتند نیروهای نظامی خود در افغانستان را کاهش دهند. ینس استولنبرگ دبیر کل ناتو بعد از نشست کشورهای عضو ناتو گفت مهمترین هدف ناتو در افغانستان اطمینان از کارایی نظامیان افغان است که تا کنون این امر محقق نشده است.

در حال حاضر ۱۲ هزار نیروی نظامی آمریکایی در کنار ۵ هزار نیروی نظامی از کشورهای ناتو به علاوه نیروهای نظامی از کشورهای غیر عضو مثل گرجستان در افغانستان حضور دارند. در نشست کشورهای عضو ناتو همچنین در مورد اختصاص ۳ میلیارد یورو برای کمک به تأمین امنیت افغانستان تا سال ۲۰۱۸ توافق کردند. در سال ۲۰۱۲ نیز در جلسه‌ای با شرکت کشورهای عضو ناتو و آمریکا و ژاپن در شهر شیکاگو اختصاص یک میلیارد دالر سالیانه برای تأمین امنیت افغانستان از سوی کشورهای شرکت کننده توافق شده بود.

پس از نزدیک به ۱۰ سال حضور نظامی – سیاسی آمریکا در افغانستان، راهبرد این کشور همواره «پیروزی نظامی» بوده است. این رهیافت حتی در آخرین سفر اوباما به افغانستان نیز تصریح و تکرار شده است. وی در ماه دسامبر ۲۰۱۰، در سفری ۴ ساعته و پیش‌بینی نشده به استان بگرام در افغانستان، به سربازان آمریکایی اطمینان داد که در جنگ افغانستان پیروز خواهند شد. اوباما باز هم لفاظی سیاست خارجی آمریکا در خصوص افغانستان را تکرار کرد و گفت که نخواهد گذاشت این کشور به حریم تروریست‌ها تبدیل شود و آنها از افغانستان به آمریکا حمله کنند. در واقع رمز حضور آمریکا در افغانستان، ادعای احتمال حمله القاعده از افغانستان به آمریکاست.

رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که در سیاست خود برای خروج نظامیان این کشور از افغانستان تجدید نظر کرده و مأموریت نیروهای آمریکایی را برای بعد از سال ۲۰۱۶ نیز تمدید خواهد کرد. این تصمیم از سوی اوباما هنگامی اتخاذ شد که طالبان افغانستان شهرهای «سنگین» و «قندوز» را به تصرف خود درآورد و با انجام عملیات‌هایی در ولایات «ننگرهار»، «فاریاب»، «کنر» قصد دارد تسلط خود را در این ولایات گسترش دهد. از طرفی با توجه به سیاست‌های ارتش پاکستان در تجزیه افغانستان توسط طالبان نا امنی‌ها در افغانستان افزایش خواهد یافت و این خود دلیلی قانع کنند برای ارتش آمریکا خواهد بود که به حضور نظامی خود در افغانستان ادامه دهد چون آمریکا بدنبال جانشینی در منطقه افغانستان است تا بتواند به راحتی سیاستهای جنگی خود را در منطقه پیاده‌سازی کند و انتقال گروه تروریستی «داعش» از منطقه خاورمیانه به افغانستان از اهدافی می‌باشد که ارتش آمریکا در طولانی مدت به آن می‌اندیشد. داعش اهرم فشاری برای دولت آمریکا بشمار می‌رود که هر زمان لازم باشد آنرا بر علیه قدرتهای منطقه از جمله ایران، روسیه، چین و پاکستان بکار می‌گیرد و از لحاظ استراتژیک افغانستان برای ایالات متحده آمریکا حائز اهمیت می‌باشد.

اوباما افزود که فعلاً نیروهای آمریکایی در افغانستان باقی خواهند ماند و عمده این نیروها در سه پایگاه «بگرام»، «قندهار» و «جلال‌آباد» مستقر خواهند شد و احتمال داد که بعد از پایان دوره ریاست جمهوری وی نیز حدود ۵۵۰۰ تن از نظامیان آمریکا در افغانستان باقی بمانند.

اکنون ۹۸۰۰ تن از نظامیان آمریکایی در افغانستان حضور دارند و اوباما پیشتر اعلام کرده بود بعد از پایان سال ۲۰۱۶ تعداد این نیروها به یک هزار تن کاهش خواهد یافت.

برخی از صاحب نظران می‌گویند تصرف شهر قندوز از سوی طالبان، بعد از ۱۴ سال دوری آنان از قدرت، دستاویزی برای تمدید حضور نظامیان آمریکایی و ناتو در افغانستان بوده است.

یکی از اولین نتایج این حادثه مجاب شدن دموکرات‌ها توسط جمهوری خواهان در آمریکا برای تغییر نظرشان در مورد خروج زودهنگام از افغانستان بود. پنتاگون تقریباً ۶۵ میلیارد دالر از پول مالیات دهندگان آمریکایی را در ۱۴ سال اخیر صرف بازسازی نیروی نظامی نوپای افغانستان با ۳۵۰ هزار پرسونل کرده است. اما سقوط آسان قندوز باعث شد جمهوری خواهان موفق شوند در تریبون‌های خود مخالفان تداوم حضور در این کشور را قانع سازند که زمان ترک افغانستان هنوز فراهم نشده است و پس از آن بود که اشتون کارتر، وزیر دفاع ایالات متحده، به سرعت درخواست کمک مالی برای حفظ سطح آمادگی نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان برای سال ۲۰۱۷ و پس از آن را مطرح کرد. در همین حال وزیر دفاع آلمان نیز تأکید کرد ناتو باید مطمئن شود که افغان‌ها قادر هستند ثبات کشور خود را حفظ کنند و سپس از این کشور خارج شوند.

بر این اساس تاکنون صنایع نظامی-صنعتی و جنگ طالبان غرب، در حادثه قندوز، بازی را برده‌اند. اما علاوه بر غرب، روسیه نیز در این شرایط از فرصت استفاده کرد و نیروهای خود را در مرز تاجیکستان و قندوز تقویت کرد. از سوی دیگر طالبان هم موفق شد با این نمایش قدرت، هم دولت کابل را از توان نظامی خود بترساند و هم به گروه‌هایی همچون داعش که در حال شکل گیری در این کشور هستند، نشان دهد جایی برای آنها در افغانستان وجود نخواهد داشت.

ظاهراً، با توجه به باور دفتر ریاست جمهوری افغانستان حمایت مالی ایالات متحده آمریکا از نیروهای امنیتی افغانستان و تهدیدات روبه افزایش گروه‌های تروریستی خارجی چون داعش، دلایل عمده برای ضرورت مداومت و یا تمدید حضور آمریکا در افغانستان می‌باشند.

از زمان ایجاد حکومت وحدت ملی در افغانستان، اشرف غنی و دیگر مقامات بلند مرتبه از واشنگتن خواسته‌اند تا درتصمیم خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان «انعطاف» نشان دهد. این موضوع، محور گفتگوهای رئیس جمهور افغانستان در اولین سفر رسمی وی به ایالات متحده آمریکا بود.

قویترین استدلال برای دفاع از امضای این موافقتنامه، بقول مشاور امنیت ملی افغانستان اینست که آمریکا برای حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان روزانه ۱۲میلیون دالر مساعدت می‌نماید.

لازم است ذکر شود اتکای مطلق نیروهای امنیتی افغانستان به آمریکا، اهرم فشاری برای واشنگتن به حساب می‌آید. با وجود درخواست و تلاش‌های فراوان از جانب حکومت قبلی افغانستان طی یک دهه گذشته، آمریکا هرگز نخواست تا نیروهای امنیتی افغانستان را با سلاح و تجهیزات مدرن و مورد نیاز آنها مجهز کند و یا مجهز شوند.

«ینس استولتنبرگ» دبیر کل سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) با انتشار اطلاعیه‌ای گفت: من از تصمیم باراک اوباما که ایالات متحده شمار نیروهای حاضرش را در افغانستان تا سال ۲۰۱۶ و حضور قابل ملاحظه‌ای را پس از ۲۰۱۶ نیز حفظ خواهد نمود، استقبال می‌کنم.

وی در ادامه افزوده است: این تصمیم مهم راه را برای حضور پایدار متحدان و شرکای ناتو در افغانستان هموار می‌سازد و نشان دهنده تعهد پایدار متحدان ناتو و شرکای ما در قبال افغانستان است.

استولتنبرگ در ادامه تصریح کرده است: متحدان ناتو بزودی تصمیم‌های کلیدی خود را دربارهٔ دامنه مأموریت «حمایت قاطع» خواهند گرفت.

«حمایت قاطع»، عنوانی است که ناتو پس از خروج حدود ۱۲۰ هزار نظامی این سازمان، برای حضور جدید خود در افغانستان، برگزید و هدف از این حضور را آموزش، تجهیز و کمک به نیروهای امنیتی افغان در نبرد با طالبان، اعلام کرده است.

دبیر کل ناتو پس از تمدید حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان گفته است: ما همچنان به حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان برای حفظ دستاوردهای مشترک چندین سالهٔ در این کشور ادامه می‌دهیم.

اظهارات استولتنبرگ در حالی مطرح می‌شود که ناامنی، آدم ربایی، عملیات انتحاری در ماه‌های گذشته، از استان‌های مرزی افغانستان به کابل، پایتخت این کشور نیز گسترش یافته و موج بی‌سابقه‌ای از مهاجرت جوانان، افغانستان را فراگرفته است.

«جوزف دانفورد» رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا در سفری اعلام نشده، روز چهارشنبه (۱۲ ‌حوت)، برای شرکت در مراسم تودیع و معارفه فرمانده نیروهای ناتو در افغانستان وارد کابل شد و با مقامات دولت افغانستان نیز دیدار کرد۔

رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا قبل از سفر به کابل اظهار داشته است: پنتاگون در حال ارزیابی دوباره تعداد نیروهایش در افغانستان است.

این اظهارات در حالی مطرح می‌شود که بر اساس برنامه کنونی آمریکا، نیروهای این کشور باید به ۵۴۰۰ نفر در افغانستان کاهش یابند اما دانفورد گفته است که نیروهای افغان کمک بیشتری نیاز دارند.

وی افزود: هنوز به برخی از اهدافی که در سال ۲۰۱۳ میلادی تعیین شد دست نیافته‌ایم. زمانی که با دقت به این موضوع فکر می‌کنیم پیشرفت کمی را در زمینه‌های ارتقای ظرفیت، توانایی‌های مرکزی، اطلاعاتی، عملیات ویژه و هوایی مشاهده می‌کنیم.

فرمانده سابق نیروهای آمریکایی در افغانستان معتقد است: توانایی نیروهای هوایی افغانستان بر خلاف انتظار پیشرفت چشمگیری داشته است، هنوز زود است تا در مورد کاهش تعداد نیروهای آمریکایی در افغانستان صحبت کنیم. «جوزف دانفورد» پیش از «جان کمبل» فرماندهی نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان را به عهده داشت. «جان نیکلسون» از سوی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به عنوان فرمانده جدید نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان معرفی شد و امروزرسماً فرماندهی نیروهای ناتو در افغانستان را بعهده گرفت.

سیاست آمریکا در افغانستان در جهت افزایش تعداد نیروهای ارتش آمریکا دراین کشور پیش می‌رود و تا زمانی که آمریکا به تمامی اهداف نظامی و سیاسی خود در منطقه دست نیابد نیروهایش را از منطقه خارج نمی‌کند. تداوم حضو آمریکا در منطقه توازون نظامی و سیاسی منطقه را در حال حاضر بهم زده است و در آینده نیز این حضور تبعات بدی را بدنبال خواهد داشت.
-علی کاوسی نژاد، خبرگزاری مهر، ۱۳ حوت ۱۳۹۴