رویکرد هماهنگ پاکستان و چین می‌تواند اوضاع را برای هند در افغانستان دشوار سازد

یک رسانه هندی در گزارشی ادعا کرد که افزایش نفوذ پاکستان و چین در افغانستان در پی خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان موجب نگرانی دهلی نو است.

به نقل از پایگاه خبری هندی «پرینت»، تغییرات کلیدی زیادی در جنوب آسیا در حال روی دادن است که تبعات مستقیم و غیرمستقیمی بر امنیت ملی هند و منافع راهبردی هند در بلندمدت خواهند داشت.

یکی از این تحولات روند صلح افغانستان و تصمیم آمریکا برای خارج کردن نیروها از آن کشور است. مسئولان دفاعی و امنیتی هند نگران تبعات این مسئله هستند. هند می‌خواهد که در میز مذاکرات روند صلح افغانستان باشد نه اینکه صرفاً از دور نظاره گر باشد. این مسئله را در سال ۲۰۱۹ جنرال «بیپین راوات» رئیس وقت ارتش رئیس کنونی ستاد نیروهای مسلح CDS بیان کرد و گفت که هند باید با طالبان در افغانستان تعامل داشته باشد. البته اظهارات راوات با خط رسمی در آن زمان – عدم تماس با طالبان – متفاوت بود.

اکنون در سال ۲۰۲۱ هند به آرامی در حال مشارکت کردن در فرایند صلح افغانستان است و جنرال راوات بار دیگر دربارهٔ خروج نیروهای آمریکا از افغانستان ابراز نگرانی کرده‌است. او هفته گذشته در نشست «گفتگوی رایسینا» گفت این نگرانی وجود دارد که خروج نیروهای خارجی از افغانستان موجب ایجاد یک خلاء و ورود نیروهای اخلالگر شود.

ممکن است تصور شود که نگرانی هند دربارهٔ پاکستان است که درصدد مقابله با هرگونه نفود هند در افغانستان است. پرویز مشرف رئیس‌جمهور سابق پاکستان در سال ۲۰۱۵ گفته بود که دستگاه اطلاعاتی آی اس آی پاکستان طالبان را برای مقابله با هندی پرورش داده‌است.

جنرال راوات در پاسخ به اینکه آیا ایران یا پاکستان ممکن است از اوضاع پس از خروج نیروهای آمریکایی استفاده کنند، گفت: افراد بسیاری در صدد استفاده از خلاء ایجاد شده هستند. افغانستان کشوری غنی از منابع است و کشورهایی هستند که تمایل دارند به نفع خود از این منابع بهره‌برداری کنند.

هر چند راوات از کشوری نام نبرد اما آشکار است که اشاره او به کشور چین بود که به عنوان یک بازیگر در سیاست جهانی ظاهر شده‌است. یک رویکرد هماهنگ پاکستان و چین می‌تواند اوضاع در افغانستان را برای هند دشوار سازد.

افرادی که چین را زیر نظر دارند می‌دانند که چین نگاهش به افغانستان است. چه کسی چند سال پیش فکرش را می‌کرد که رئیس‌جمهور افغانستان در سال ۲۰۲۱ چین را همانند هند یک عامل در سعادت منطقه ای محسوب کند؟

پروژه رؤیایی «کمربند و جاده» چین می‌تواند به کشور افغانستان امتداد پیدا کند. نشریه دیپلمات در یادداشتی خاطرنشان کرده که کندی سرمایه‌گذاری چین در افغانستان به علت بی‌ثباتی و نیز حضور نیروهای آمریکایی بوده اما این شرایط ممکن است در آینده تغییر کند.

یک عضو ارشد مؤسسه امور بین‌المللی در توکیو ژاپن خاطرنشان کرده که عطش فزاینده چین برای انرژی و منابع طبیعی و گشایش معادن افغانستان به روی سرمایه‌گذاری خارجی موجب شده که در یک دهه گذشته شاهد الگوی رو به رشدی در روابط چین – افغانستان باشیم و انتظار می‌رود که چینی‌ها با تمرکز بر سرمایه‌گذاری در بخش اقتصادی حداکثر بهره‌برداری را داشته باشند.

اما می‌توان با اطمینان گفت که جنرال راوات صرفاً نگران جنبه اقتصادی نفوذ چین در افغانستان نیست. یک ارزیابی «یون سون» مدیر برنامه چین در «مرکز استیمسون» می‌گوید که منفعت و علاقمندی اصلی چین در افغانستان، ثبات و آرامش است.

وی خاطرنشان کرد: هرج و مرج در افغانستان از نگاه پکن موجب تقویت بنیادگرایی اسلامی می‌شود که امنیت داخلی در چین و بخصوص در استان سین کیانگ را هم تهدید خواهد کرد. وی افزود که با خروج آمریکا از افغانستان، به نظر می‌رسد که سرمایه‌گذاری راهبردی هند در افغانستان تا حد زیادی هزینه هزینه تلف شده‌است.

این کارشناس خاطرنشان کرد: برای چین، شکست هند به معنی پیروزی پاکستان است. با خروج آمریکا اعتقاد بر این است که پاکستان نفوذ بیشتری بر رویدادهای افغانستان داشته باشد و این مسئله موجب نه تنها بطور غیرمستقیم موجب نفوذ چین می‌شود بلکه بطور بالقوه موضع مذاکراتی اسلام‌آباد و پکن را هم در برابر واشینگتن بهبود خواهد بخشید.

وی افزود: هر چند چین دیدگاهی منفی و بدبینانه دربارهٔ صلح و ثبات داخلی افغانستان پس از قرارداد صلح دارد اما در عین حال مزیت‌هایی از حیث ژئوپلتیک منطقه ای وجود دارد.