تبعات حمله موشکی داعش به تاجیکستان

به گزارش پانا، جعفر قنادباشی در مصاحبه با پایگاه تحلیلی شورای راهبردی روابط خارجی ایران دربارهٔ پیشینه حضور داعش در افغانستان توضیح داد: «پیشینه حضور داعش در افغانستان به پیش از فروپاشی دولت اشرف غنی و پیش از روی کار آمدن طالبان بازمی‌گردد. البته فعالیت داعش از همان زمان مانند حضورشان در عراق و سوریه به صورت انتحاری و در اجتماعات مختلف صورت می‌گرفت و با روی کار آمدن طالبان در همین قالب یعنی حرکت‌های انتحاری و عملیات انفجاری درون اجتماعات تداوم یافت.»

قنادباشی با اشاره به اینکه داعش در آن زمان به صورت پنهانی درصدد یارگیری نیرو بود و می‌کوشید تا از بخشی از نیروهای داعشی تبعه افغانستان که از سوریه بازگشته بودند برای فعالیتش در این کشور بهره ببرد، ادامه داد: «گزارش‌های مختلفی که سازمان‌های اطلاعاتی در مورد داعش منتشر کرده‌اند عمدتاً به این گونه فعالیت‌های سری برای آموزش آن هم در نقاط بسیار دورافتاده و دور از انظار عمومی اشاره دارد. هرچند این گزارش‌ها به هدف‌گیری اجتماعات و مجامع شیعی توسط این گروهک تأکید دارد.»

این کارشناس با تأکید بر این موضوع که همزمان با خروج آمریکایی‌ها از افغانستان، داعش چندین عملیات انفجاری و تیراندازی به سمت مردم افغانستان به ویژه در اطراف فرودگاه کابل انجام داد، ادامه داد: «این اقدامات داعش، تحرکات و فعالیت‌های این گروهک را در کانون توجهات خبری و رسانه‌ای قرار داد. آن هم در شرایطی که گروه طالبان حاکم بر افغانستان می‌کوشید تا شرایط آرامی را همزمان با خروج نیروهای آمریکایی در کشور ایجاد کند.»

قنادباشی همچنین گفت در همان زمان سخن از تفاوت میان داعش و طالبان و تضاد جدی میان آنها مطرح شد. وی ادامه داد: «در واقع در آن زمان همه سخن آن بود که داعش از جانب آمریکایی‌ها مأموریت دارد تا اوضاع افغانستان را پس از خروج ارتش آمریکا ناآرام سازد و به موازات زیر سؤال بردن توان طالبان در برقراری امنیت، عملکرد گذشته ارتش آمریکا در افغانستان را عملکردی مثبت و موجب امنیت در این کشور وانمود نمایند.»

این کارشناس توضیح داد: «روایت دیگر اینکه اهدافی که در ابتدا برای داعش ترسیم می‌شد تنها در همین محدوده یعنی زیرسوال بردن طالبان و ارج نهادن به نقش آمریکا برای برقراری امنیت در افغانستان بود. اما پس از گذشت چند ماه و آغاز عملیات انفجاری داعش در ایالت‌های مختلف افغانستان و به ویژه انفجارهای متعدد در مساجد متعلق به شیعیان این کشور، اهداف دیگری نیز در فهرست اهداف این گروهک تروریستی قرار گرفت. از جمله آنها، کوچاندن خیل عظیمی از مردم افغانستان به ایران و به دنبال آن ایجاد تنش‌های مرزی میان ایران و افغانستان بود.»

وی تأکید کرد که با این حال اغلب کارشناسان منطقه‌ای و رسانه‌ای بر این اعتقاد بودند که اهداف داعش در حرکت‌های ایذایی خلاصه نمی‌شود و با توجه به سرمایه‌گذاری‌های غربی و ارتجاع عرب قاعدتاً این گروهک اهداف بلندمدت‌تری که جنبه راهبردی خواهد داشت را دنبال خواهد کرد.

به گفته قنادباشی، موشک‌پرانی اخیر داعش از خاک افغانستان به تاجیکستان می‌تواند یکی از نشانه‌های نقش قوی‌تر و راهبردی‌تر داعش در مقطع کنونی منطقه باشد. وی توضیح داد: «داعش با موشک‌پرانی به تاجیکستان توانسته‌است چند پیام مختلف را به مقامات افغانستان و کشورهای همسایه مخابره کند. همچنانکه توان موشکی این گروهک تروریستی می‌تواند هم در داخل و هم برای همسایگان افغانستان امری قابل ملاحظه و جدی تلقی شود و به نوعی یک هماوردطلبی با هر یک از همسایگان یا حتی طالبان به‌شمار آید. امری که قاعدتاً داعش به تنهایی در طراحی و اجرای آن نقش نداشته و مسلماً چنین توانمندی می‌تواند بیانگر وجود جریان‌های غربی، ارتجاعی-عربی و حتی صهیونیستی در پشت صحنه این مرحله از عملیات نظامی برون‌مرزی باشد.

کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است که داعش تا رسیدن به مرحله مورد نظر خود در این زمینه فاصله زیادی دارد و ایجاد سامانه‌های مربوط به پرتاب موشک و آموزش تیم‌های عملیاتی آن به زمان بسیار زیادی نیاز دارد. ولیکن به هر ترتیب این پرتاب موشک به تاجیکستان، نشانه روشنی از اهمیت نقش داعش از دیدگاه غرب و به خصوص واشینگتن است.

وی در نهایت گفت: «بدون تردید این عملیات موشکی علیه تاجیکستان با مسائل اوکراین و ضرورت گشودن جبهه‌های تازه‌ای در اطراف روسیه بی‌ارتباط نیست. همچنانکه این موشک‌پرانی می‌تواند به صورت غیرمستقیم تضعیف نقش ایران در افغانستان را هم به نوعی در دستورکار خود داشته باشد.»