روایت‌هایی از دردناکی یک رویداد ترافیکی

کمتر هفته‌ای اتفاق می‌افتد که خبری از واژگون شدن و یا برخورد موترهای مسافربری از مسیر هرات تا قندهار و یا کابل را نشنویم. در آخرین مورد، دو روز پیش (روز جمعه) یک موتر مسافربری متعلق به شرکت احمدشاه ابدالی پس از واژگون شدن، دست کم ۵ نفر را به کام مرگ فرو برد.
بسیاری از مسافران، مسیر هرات – قندهار – کابل را برزخی توصیف می‌کنند که هیچ چیز در دست مسافران نیست. از رانندگانی که با هیچ توجهی به خواست مسافران، با تمام سرعت می‌دوانند تا بمب‌های کنار جاده‌ای مخالفان و یا گیر ماندن غیرنظامیان در میان آتش جنگ دولت و طالبان.
یکی از شاهدان می‌گوید: «در منطقهٔ دلارام ولایت هلمند به خاطر نماز توقف کردیم. موتر ما اولین موتری بود که از کابل حرکت کرد و دیگران در عقب ما می‌آمدند. سپس دیدیم که موتر اول شرکت مسافربری احمدشاه ابدالی از ما سبقت گرفت و رفت. حدود ده دقیقه بعد ما حرکت کردیم. پس از پانزده دقیقه، دیدیم که همان موتر احمدشاه ابدالی واژگون شده، موتر ما نیز توقف کرد. زخمی‌ها در روی سرک گشت‌وگذار می‌کردند. زخمی‌های زیادی داخل موتر گیر مانده بودند و کشته‌گان با حالت بسیار وحشت‌ناک زیر موتر دیده می‌شدند.
در پی این حادثه روز جمعه، طبق گزارش‌های به نشررسیده در حدود ۵ نفر کشته و دست کم ۳۰ تن دیگر زخمی شده‌اند. طبق آمار ریاست ترافیک وزارت داخله افغانستان از سال ۱۳۹۱ خورشیدی تا ۱۳۹۵، نزدیک به ۵۶۲۳ تن بر اثر رویدادهای ترافیکی در افغانستان جان‌باخته‌اند و ۱۷۰۰۴ تن دیگر هم زخمی شده‌اند.
در کنار شرایط ناگوار امنیتی که همواره جان شهروندان افغانستان را در جریان سفرهای زمینی با خطر مواجه ساخته، بی‌دقتی رانندگان و سرعت بیش از حد آن‌ها تا این دم سبب کشته‌شدن هزاران تن شده است.

چگونگی ماجرا
هرچند شاید برای شهروندان افغانستان و مسوولان حکومتی دلیل بسیاری از حادثه‌ها در سفرهای زمینی واضح باشد، اما به سراغ چند مسافری رفتیم تا شرح این حادثه را برای ما بیان کنند. علی‌رضا مسافری است که روز این حادثه از کابل به هرات سفر کرده است. او جریان این حادثه را طبق مشاهدات خود و دیگر مسافران این‌گونه بیان می‌کند: «موتر بس از موتر لاری پیش‌رو، با سرعت زیاد می‌خواست عبور کند که یک موتر سراچه با سرعت بالا از مقابل می‌آمد، راننده نتوانست موتر را کنترول کند و سرک هم که بنا بر خرابی‌ها و بارش باران لغزنده شده بود، موتر بی‌اراده شد و پس از سه-چهار پهلو خوردن، واژگون شد.»
او می‌گوید حدود ۷ نفر را دیده که جان باخته‌اند و از آن جمله سه تن آن‌ها خانم و چهار تن دیگر شان مرد بوده‌اند.
علی‌رضا وضعیت یکی از جان‌باخته‌گان را این گونه شرح داد: «یک خانم بر اثر پهلوخوردن موتر گردن‌اش بین سقف موتر و چوکی مقابلش گیرمانده بود که حدود دو دقیقه نفس می‌کشید و بعداً فوت کرد.»
هم‌چنان یکی از مسافران که بعد از حادثه توسط موتر دیگری خود را به هرات رسانده، در حالی که زخم‌هایی در صورتش دیده می‌شد و لنگ‌لنگان راه می‌رفت، گفت: «تا قندهار من نخوابیده بودم بعد از آن‌که خوابم برد، یک‌دفعه احساس کردم که سرم چرخ می‌خورد. بعد همین که بیدار شدم، دیدم موتر در حال چپه‌شدن است. هر چی چوکی را محکم گرفتم نشد و از چوکی‌های آخر به چوکی سوم پرتاب شدم. گردنم را تکان داده نمی‌توانستم و سر و صورتم هم به شدت زخمی شد.

سریع برو، جایزه بگیر
بسیاری‌ها به این باور هستند که رانندگان به‌دلیل شرایط امنیتی مجبور هستند تا این مسیر ۱۴۶۰ کیلومتری را به سرعت طی کنند. تعدادی هم ادعا دارند که شماری از رانندگان در جریان این مسیر به خاطر طولانی‌بودن این مسیر از دخانیات به ویژه «چرس» استفاده می‌کنند. اما مسافرانی که روز جمعه به هرات رسیدند ماجرای سرعت را قسم دیگر بیان می‌کنند. آن‌ها می‌گویند هر راننده‌ای که زودتر از همه به مقصد برسد، جایزه دریافت می‌کند. مصطفی یکی از این مسافران می‌گوید: «مردم عنوان می‌کردند که به‌خاطر جایزه رانندگان سریع رانندگی می‌کنند. یعنی وقتی در شش-هفت نوبت راننده‌ای بتواند از مسیر کابل – هرات و برعکس آن زودتر از همه اول برسد، صاحبان شرکت‌ها برایش جایزه می‌دهند.»
عطایی یکی از مسافران دیگر می‌گوید: «رقابت بین شرکت‌ها این است که می‌گویند هر کسی که زودتر برسد برای او جایزهٔ نقدی یا جنسی را در نظر می‌گیرند. عطایی هم‌چنان می‌گوید مسافرانی که با او یک‌جا بوده در جریان سفر چندین بار از راننده خواهش کردند تا آهسته رانندگی کند، اما راننده به حرف آن‌ها هیچ توجهی نکرده است. او هم‌چنان ادعا دارد که مسیر کمپنی کابل تا میدان شهر را در حدود ۱۳ دقیقه به‌شمول تلاشی پولیس طی کرده‌اند.
شهریار مسافر دیگر می‌گوید در همان موتری که آن‌ها روز جمعه به هرات رسیدند، بسیاری از مسافران از تیزرفتاری راننده به فغان آمده و می‌گفتند: «ما از خود خانواده و بچه داریم. دیررسیدن بهتر از نرسیدن است.»

نوشیدن آب از لبه شمشیر
اما سؤالی که در ذهن بسیاری از شهروندان افغانستان هنوز بی‌پاسخ مانده، این است که پاسخ‌گو در هم‌چون رخ‌دادها، کی می‌باشد.
در شمال هرات در نزدیکی‌های ادارهٔ گمرک این ولایت، شمار زیادی از موترهای بس متعلق به شرکت‌های مختلف را بیشتر از همه ولایت‌ها می‌توان یافت، چرا که مسیر هرات تا کابل بی‌تردید پر ترددترین مسیر برای موترهای بس مسافربری در افغانستان است.
جیلانی فرهاد سخنگوی مقام ولایت هرات می‌گوید که آن‌ها در هر شش ماه، رانندگان را بررسی و معاینهٔ صحی و روانی می‌کنند. هم‌چنان آقای فرهاد در مورد این حادثه می‌گوید باید از سوی حکومت مرکزی روی فعالیت شرکت‌های ترانسپورتی بیشتر توجه صورت گیرد. آقای فرهاد ادعا دارد که آن‌ها در محدوده‌ای هرات مقرراتی را برای فعالیت شرکت‌های ترانسپورتی وضع کرده‌اند و پی‌گیر این گونه رویدادها می‌باشند.
سخنگوی والی هرات هم‌چنان به روزنامه ۸صبح گفت که بررسی بیشتر و لغو جواز شرکت‌های متخلف مربوط به حکومت مرکزی و به‌ویژه وزارت‌های داخله و ترانسپورت افغانستان می‌باشد. با آن که سخنگوی والی هرات می‌گوید که حکومت مرکزی باید توجه بیشتر روی شرکت‌های ترانسپورتی داشته باشد و اداره محلی هرات نمی‌تواند جواز شرکت‌های متخلف را لغو کند اما حبیب‌الرحمن پدرام، نماینده هرات در شورای ولایتی، حکومت محلی هرات را موظف بر نظارت و پی‌گیری در مورد فعالیت‌های شرکت‌های مسافربری موجود در ولایت هرات می‌داند. آقای پدارم می‌گوید نظارت بر شرکت‌های خصوصی ترانسپورتی وظیفهٔ حکومت است و بی‌نظمی‌های موجود در فعالیت این شرکت‌ها را سبب جان‌باختن مسافران می‌داند.
آقای پدرام می‌گوید: «متأسفانه هیچ‌نوع نظارتی بر شیوهٔ کار این شرکت‌های خصوصی وجود ندارد. ادارهٔ محلی موظف است که به تمام امور محلی رسیدگی بکند.»
روزانه ده‌ها و صدها تن را این شرکت‌ها از هرات به ولایت‌های دیگر انتقال می‌دهند و اداره محلی خبر دارد که این جاده‌ها از استاندرد لازم برخوردار نیست، باید نظارت بکند، بر مدیریت این شرکت‌ها، بر رانندگانی که پشت فرمان این موترها می‌نشینند که آیا از سلامت جسمی و روانی لازم برخودارند و یا با کدام سرعت می‌روند. بالاخره باید نظارتی وجود داشته باشد، نمی‌شود که این‌ها را پاس بکنند به سمت وزارت.»
این نمایندهٔ مردم در شورای ولایتی هرات با اشاره به این که وزارت‌خانه‌ها در ولایت‌ها نمایندگی دارند، می‌گوید اداره محلی هرات باید با همکاری این نمایندگی‌ها یک سیستم نظارتی را بالای شرکت‌های مسافربری داشته باشند.
رقابت تنگاتنگی میان ناامنی‌ها و حادثه‌های ترافیکی برای گرفتن جان مسافران مسیر هرات – کابل و برعکس آن، جریان دارد و تا اکنون هزاران تن از شهروندان افغانستان در این مسیر کشته و زخمی شده‌اند. برای بسیاری از مسافران این مسیر که توانایی پرداخت هزینه‌های گزاف سفر هوایی را ندارند، عبور از این مسیر هم‌مانند نوشیدن آب از لبهٔ شمشیر شده است. اما در مورد حوادث ترافیکی در شاه‌راه‌های افغانستان، حکومت تنها با لغو جواز شماری از شرکت‌های مسافربری بسنده کرده است.
- فرهاد حقیار

 

جستجوی پيشرفته

خبرنامه

RSS

پیوندها

ارتباط با ما

دربارۀ ما

تلکس

نسخه موبايل