نخستین نشست کمیته رهبری شورای عالی مصالحه ملی روز شنبه (۱۵ قوس/آذر ۱۳۹۹)، برگزار شد. در نشست افتتاحیه این شورا رهبران سیاسی، رهبران احزاب، رییسان هردو مجلس شورای ملی و نمایندگان زنان و جامعه مدنی اشتراک داشتند.
رئیسجمهور محمداشرف غنی، در آغاز این نشست بر ضرورت مشورت دوامدار در رابطه با صلح تأکید کرد و گفت که حضور اعضای کمیته رهبری شورای عالی مصالحه ملی در ارگ، پیام واضحی برای متحدان افغانستان در منطقه، جهان و به ویژه برای هیئت مذاکرهکننده دولت دارد.
وی از ورود مذاکرات دوحه به مرحله دوم خود خبر داد و از هیئت مذاکرهکننده به دلیل پیشبرد این مذاکرات قدردانی کرد و گفت مرحله اول نشان داد که «کار آسان نیست»، اما میتواند به یک نتیجه برسد. برای رسیدن به این مهم، وحدت ضروری است و باید روی یک نقشه راه کار شود تا مردم به یک صلح پایدار برسند.
رئیسجمهور وضعیت پیشآمده در روند صلح را «فرصت» و «خطر» همزمان دانست و گفت که استفاده از این وضعیتها تعلق به وحدت ملی دارد و این رویکرد برای استفاده بیشتر از فرصتها و مدیریت خطرها تعیینکننده است.
به گفته رئیسجمهور غنی، نظام جمهوریت سرپوش همه است و به کدام فردی تعلق ندارد و انقطاع نظام موجب بربادی میشود و صلح باید در داخل روند تنظیم شد» که موجب تداوم نظام جمهوریت میشود، به پیش برده شود.
وی به مرحله پس از صلح و اهمیت آن اشاره کرد و گفت: مملکتی که ۹۰ درصد مردم آن با درآمد روزانه کمتر از دو دالر زندگی میکنند، چگونه میشود که در آن صلح را تطبیق کرد.
غنی افزود: حکومت مسوولیت تاریخی دارد که نهادهای دولتی را به گونهای تحکیم کند تا صلح تطبیق شود، زیرا انجام این کار توسط ادارههای بیکفایت صورت نمیگیرد.
وی گفت: «در این ماحول، خودکفایی حرف اصلی است. ماحول تغییر کردهاست و بالای کمکهای دنیایی اتکا کرده نمیتوانیم. به آن مقیاسی که نیاز داریم، باید آستین را بر بزنیم و خود را انسجام دهیم. فضل خدا مملکت دارای منابع وسیع هستیم، اما جهت واضح است که انسجام آن ضرور است. نقشه که شما بزرگان بالای آن کار خواهید کرد، هم تدبیر و هم حمایت قاطعیت میخواهد و باید به سوالات دشوار پاسخ داشته باشیم که ما را به مقصد برساند.»
رئیس جمهور گفت که اراده، همت و تعهد مردم به صلح بیمانند است و مردم صلح را میخواهند؛ وظیفه حکومت این است که صلح بیاورد.
دولت و ملت افغانستان ارادهشان برای صلح را نشان دادهاند
غنی با تأکید بر اینکه از راههای رفته شده اما بینتیجه باید درس گرفته شود، گفت که معیار برای مردم افغانستان ختم خشونت چهل سال گذشتهاست.
وی بیان کرد که مردم افغانستان صلح سمتی، تنظیمی و قومی نه، بلکه صلح ملی میخواهند. وی از مردم خواست که در یک صف قرار بگیرند تا اراده سیاسی دولت قویتر شود.
غنی تأکید کرد که دولت و ملت افغانستان ارادهشان برای صلح را نشان دادهاند و اکنون نیاز است که طالبان نیز اراده سیاسیشان را نشان دهند، زیرا تنها گذاشتن این بار سیاسی بر شانههای دولت و ملت، کار درستی نیست.
رئیسجمهور بیان کرد که قوانین بازی باید در مذاکرات صلح مشخص باشد و در صورت تعدیل، اراده ملت در آن باید واضح شود.
وی در مورد همکاریهای بینالمللی و منطقهای گفت که افغانستان دوست و دشمن دایمی ندارد، بلکه منافع دایمی دارد و باید مملکتی ساخته شود که با همه منافع ایجاد کند و مخالف هیچکسی نباشد.
غنی اجماع منطقهای برای تطبیق صلح را مهم دانست و گفت که از نگاه مناسبات بینالمللی معادله واضح باید وجود داشته باشد تا تمام همکاریها وابسته به تحکیم نظام، استقلال و خوداتکایی شود.
وی به طالبان خطاب کرد و گفت: «توپ در میدان شما است. آیا برای فیصله حاضر هستید و اراده سیاسی دارید تا در دور دوم مذاکرات از مسایل تشریفاتی به مسایل اساسی برویم؟ لطفاً خونریزی را متوقف کنید، زیرا این کار همت و اراده میخواهد و ما در انتظار آن هستیم.»
برای ختم جنگ اراده سیاسی به وجود آمدهاست
عبدالله عبدالله، رئیس شورای عالی مصالحه ملی، در این نشست، آغاز کار کمیته رهبری این شورا را برای تقویت اجماع ملی گامی مؤثر دانست و گفت که هیئت مذاکرهکننده برای پیشبرد مذاکرات صلح به هدایت این شورا ضرورت دارد و موجودیت این شورا برای تأمین صلح در کشور حیاتی است.
وی فلسفه وجودی شورای عالی مصالحه ملی را تصمیمگیری و ایجاد اجماع در مورد صلح دانست و گفت که راه این شورا براساس منافع ملی و مصلحت افغانها ترسیم شده و منافع مردم در مذاکرات و تلاشهای صلح «خط سرخ» این شورا را تشکیل میدهد.
عبدالله افزود که پس از این کمیته رهبری شورای عالی مصالحه ملی به گونه منظم و هدفمند نشستهایش را برگزار میکند.
وی خاطرنشان کرد که در این شورا رهبران احزاب سیاسی و جامعه مدنی عضو هستند و برای اینکه اجماع مردم افغانستان در این شورا حفظ شود، با قشرها مختلف صحبت شدهاست.
وی بیان کرد که از میان رهبران احزاب سیاسی تنها گلبدین حکمتیار و صلاحالدین ربانی عضویت خود در این شورا را نپذیرفتهاند؛ اما آنها پذیرفتهاند تا در پروسه صلح با این شورا همکار باشند.
رئیس شورای عالی مصالحه ملی تأکید کرد که مردم افغانستان خواستار یک صلح باعزت، پایدار و سراسری و خواهان حفظ نظام و دستآوردهای چند سال اخیر هستند و این شورا نیز به آوردن آن تعهد دارد.
به گفته وی، در این برهه زمانی تقاضای مردم افغانستان برقراری آتشبس یا از بین رفتن دشمنی است. خشونتها مانع اصلی رسیدن به صلح بوده و سبب ناامیدی در میان مردم شدهاست.
رئیس شورای عالی مصالحه ملی تأکید کرد که با ادامه خشونتها بقای هیچکسی تضمین نمیشود و این کار تنها نابودی افغانستان را در قبال دارد.
وی گفت: «به عنوان یک ضرورت برای ختم جنگ، کوشش اصلی همه ما متمرکز به تحقق همین هدف خواهد بود. در حالی که حکومت وظایف خود را انجام میدهد، ما وعده میدهیم که بدون کمترین مداخله در امور روزمره حکومتی، خود را تنها برای تحقق این هدف بزرگ مردم افغانستان وقف کنیم.»
عبدالله با بیان اینکه اکنون برای ختم جنگ اراده سیاسی به وجود آمدهاست، از شهروندان به ویژه کسانی که زیر حاکمیت گروه طالبان زندگی میکنند، خواست که نقش کلیدی و اساسیشان را در روند صلح به گونه جدی و کامل بازی کنند.
صلح به معنای بازگشت به گذشته نیست
رئیس شورای عالی مصالحه ملی گفت که صلح به معنای بازگشت به گذشته نیست و برای تحقق آن باید تلاش شود تا همه قشرها مردم افغانستان خود را در آن برنده حس و از آن حمایت کنند.
عبدالله به رهایی زندانیان اشاره کرد و افزود که حکومت با رهایی آنان گام بزرگی در راستای صلح برداشت و این امر از سوی لویهجرگه مشورتی صلح مورد تأیید مردم قرار گرفت. این کار نشان میدهد که مردم افغانستان برای رسیدن به صلح حاضر به دادن قربانی هستند.
رئیس شورای عالی مصالحه ملی در بخشی دیگر از سخنانش به اجماع بینالمللی و منطقهای اشاره کرد و گفت که افغانستان برای رسیدن به صلح، ثبات و رفاه، نیازمند اجماع جهانی در حمایت از صلح پایدار، توسعه و ثبات سیاسی است.
وی خاطرنشان کرد که برای اجماع منطقهای صلح به کشورهای همسایه و منطقه سفر داشته و آنان نیز از روند صلح به رهبری حکومت افغانستان حمایت کردهاند.
وی از هیئت مذاکرهکننده حکومت قدردانی کرد و گفت این هیئت در مذاکرات صلح ثابت کرده که تعهد واقعی برای رسیدن به صلح و منافع مردم افغانستان دارد.
عبدالله تیم مذاکرهکننده دولت را یک تیم همهشمول خواند و گفت: «آنها تیم همهشمول هستند، تصویر امروز افغانستان را انعکاس میدهند. در آنجا علما، خواهران و جوانان است. از نهادهای مدنی نمایندگی صورت گرفتهاست. تنها حضورشان نشان میدهد که افغانستان یک افغانستان متفاوت نسبت به گذشتهاست.»
شورای عالی مصالحه ملی ناتکمیل است
حامد کرزی، رئیسجمهور پیشین کشور نیز در نشست افتتاحیه شورای عالی مصالحه ملی گفت که صلح آرزوی دیرینه مردم افغانستان است.
وی گفت که آوردن صلح وظیفه دینی و انسانی شهروندان به ویژه رهبران سیاسی کشور است. باید به افغانکشی نقطه پایان گذشته شود، از این رو رهبران سیاسی باید اتحاد کنند و پروسه صلح را به موفقیت برسانند.
کرزی گفت: «آرزوی ما کامیابی پروسه و رسیدن به صلح است.» وی بیان کرد که مردم افغانستان رنج دیدهاند و باید برای آوردن صلح تلاش صورت گیرد تا شهروندان کشور شاهد «دست بریده» و «پای بریده» نباشند.
وی اعضای شورای عالی مصالحه ملی را ناتکمیل خواند و گفت که باید برخی چهرههای سرشناس دیگر که برای رسیدن به صلح تلاش کردهاند، نیز دعوت شوند. وی از اسپنتا، عبدالکریم خرم و برخی از چهرههای سیاسی دیگر نام برد و گفت که باید به این شورا دعوت شوند.
جای بعضی از چهرهها در این نشست خالی است
محمدیونس قانونی، معاون رئیسجمهور پیشین، نیز بیان کرد که جای بعضی از چهرهها در این نشست خالی است و باید با دعوت افراد باقیمانده ترکیب شورای عالی مصالحه ملی تکمیل شود.
وی از افتتاح شورای عالی مصالحه ملی استقبال کرد و گفت که در میان انبوهی از خبرهای بد، دو خبر گوش مردم افغانستان را نوازش دادهاست.
معاون رئیسجمهور پیشین از توافقات در مذاکرات صلح و افتتاح شورای عالی مصالحه ملی به عنوان دو خبر خوش یاد کرد و گفت که این دو خبر سبب خوشبینیها در میان مردم شدهاست.
قانونی مذاکرات صلح را مسئله مهم و جدی خواند و از رئیسجمهور غنی و عبدالله عبدالله خواست که روند صلح را از دو حوزه انتخاباتی بیرون کنند.
وی گفت که صلح مسئله مهم است و صرفاً کار دولت و شورای عالی مصالحه ملی نیست و باید به مردم تعلق داشته باشد.
وی افزود، این بسیار مهم است که صدای مردم و نسل جوان در طرح صلح انعکاس داشته باشد.
قانونی بیان کرد که باید تصمیمگیری به شورای عالی مصالحه ملی انتقال داده شود. زمانی که تصویر از یکجا و تصمیم از جای دیگر باشد، تصمیمهای مختلف گرفته میشود.
وی گفت: «این دو بخش باید توحید شود. اگر بین تصمیمگیری و تصویرگیری تفکیک قایل شویم، ممکن است تصمیمهای مختلف صورت گیرد.»
ترکیب رهبری صلح باید جامع و همهشمول باشد
محمدکریم خلیلی، معاون پیشین ریاست جمهوری نیز از هیئت مذاکرهکننده دولت قدردانی کرد و گفت که آنها وحدت، همدلی، صلابت و نمایندگی خود را حفظ کردند.
خلیلی تأکید کرد که با وحدت و همسویی قشر سیاسی، عقبه جبههٔ هیئت در کابل مستحکم شود. وی افزود که راه حل صلح عزتمندانه با مکانیسم برد-برد است.
محمداسماعیل خان از رهبران جهادی هم گفت، در صورتی که باور به صلح وجود داشته باشد، دستیابی به آن ناممکن نیست. وی فرصت کنونی را تاریخی خواند و گفت که با وحدت سیاسی و دست به دست همدادن میتوان به صلح دست یافت.
محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان از پیشرفتها در مذاکرات صلح استقبال کرد و گفت که در این روند نباید ذوقزده و احساساتی عمل شود.
به گفته محقق، برای رسیدن به صلح راه درازی در پیش است؛ زیرا هنوز هم در این روند روحیه زیادهطلبی موجود است. وی بر حفظ نهادها و دستآوردها تأکید کرد و گفت که صلح در سایهٔ فروپاشی و هرج و مرج به وجود نخواهد آمد.
عطا محمد نور، رئیس اجرایی جمعیت اسلامی نیز از تیم مذاکرهکننده قدردانی کرد و گفت که آنان خوب درخشیدند. وی نیز مثل سایر رهبران سیاسی بر حفظ دستآوردها، نهادها و تأسیسات عمومی و نهادهای امنیتی کشور تأکید کرد و گفت که ترکیب رهبری صلح باید جامع و همهشمول باشد و دیدگاههای اقوام و شهروندان کشور در روند صلح در نظر گرفته شود.
نباید این نظام فرو بپاشد
عبدالرب رسول سیاف، از چهرههای سیاسی کشور نیز در این نشست، گفت که مردم افغانستان بیش از دو میلیون قربانی برای شکلگیری نظام موجود دادهاند و نباید این نظام فرو بپاشد.
وی از رهبران حکومت خواست که برای آوردن صلح وحدتشان را حفظ و صفشان را طوری تنظیم کنند که در برابر هر نوع ضربات محکم باشد.
یاف تأکید کرد که دولت باید با مردم نزدیک شود و صف داخلی در روند صلح را محکمتر کند.
این چهره سیاسی تصریح کرد که دولت بیش از گروه طالبان به صلح نیاز دارد، از این رو باید آن را مسوولیت دینی و انسانیاش بداند.
وی گفت که دولت باید برای تأمین صلح بکوشد که حاکمیت ملی و چتر کنونی در چوکات آن حفظ شود.
سیاف تأکید کرد که با تمام قوا با شورای عالی مصالحه ملی همکار است و در راه رسیدن به صلح تلاش خواهد کرد.
مقصد نهایی دولت صلح باعزت و پایدار است
محمدحنیف اتمر، وزیر امور خارجه نیز، بیان کرد که مردم افغانستان باید در روند صلح و تشکیل و توسعه اجماع ملیشان نقش کلیدی خود را ایفا کنند.
وی گفت که مردم روی مقصد نهایی و روند صلح اجماع دارند، اما نگرانیهایی وجود داشت که دولت این اجماع را دارد یا خیر.
وزیر خارجه در این مورد گفت که مقصد نهایی دولت صلح باعزت و پایدار است.
وی گفت که دولت در تلاش است تا اجماع مردم را در مقصد نهایی صلح حفظ کند و آن را توسعه ببخشد.
اتمر ابراز داشت که افتتاح شورای عالی مصالحه ملی اطمینان خاطر برای همکاران و شرکای بینالمللی افغانستان و طالبان است.
وی افزود که جامعه جهانی در نشست جینوا کمکهایشان را به برقراری صلح مشروط کردهاست که مقصد نهایی آن حفظ نظام و دستآوردهای آن است.
تاریخ در مورد رهبران عضو شورای مصالحه قضاوت خواهد کرد
بابر فرهمند، معاون اول شورای عالی مصالحه ملی نیز در این نشست گفت که نتیجه نهایی روند صلح در تاریخ به نام نسل رهبران سیاسی رقم خواهد خورد.
وی گفت که نسل حاضر تطبیقکننده هستند و نسل آینده نیز از آن مستفید میشوند و به آن افتخار خواهند کرد، بنابراین تصامیمی که گرفته میشود، باید همهشمول، همهجانبه و بینهایت سنجیده شده باشد.
فرهمند گفت که مردم نباید آنقدر خوشباور باشند که همه ارزشهای ملی، مردمی، دموکراتیک و انسانی مردم افغانستان قربانی این روند شود و نه آنقدر بدبین باشند که این فرصت تاریخی بدون نتیجه از دست برود.
بابر فرهمند افزود که در هر دو صورت تاریخ در مورد رهبرانی که در این شورا عضویت دارند، قضاوت خواهد کرد.
وی گفت که نسل کنونی ضمن حفظ ارزشهای ملی و مردمسالاری، تأمین عدالت واقعی و مشارکت اقوام، زنان، اقلیتها و همه قشرها جامعه، انتظار دارند که صلح پایدار و با عزت در کشور حاکم شود.
ربانی، حکمتیار، نبیل، گیلانی و شهید؛ غایبین نشست
شورای عالی مصالحه ملی براساس توافق سیاسی میان «محمد اشرف غنی» و «عبدالله عبدالله» و در پی به بنبست کشیده شدن انتخابات ریاست جمهوری گذشته ایجاد شد و سرانجام پس از هفت ماه تأخیر نخسین نشست کمیته رهبری آن روز شنبه برگزار شد.
با این حال انتخاب اعضای شورای عالی مصالحه ملی با کش و قوسهای فراوانی همراه شدهاست. درحالی که صلاح الدین ربانی و گلبدین حکمتیار عضویت در شورای عالی مصالحه ملی را نپذیرفتند، گفته میشود که ارگ ریاست جمهوری از حضور رحمتالله نبیل عضو این شورا و شهزاده شهید و سید اسحاق گیلانی، از مشاورین این شورا در نشست روز شنبه ممانعت کردهاست.
پیش از این نیز گفته میشد که رئیسجمهور با عضویت برخی چهرهها از جمله رحمتالله نبیل، فرخنده زهرا نادری و سید اسحق گیلانی در این نشست مخالفت کردهاست.