​ورود اژدها به «بازی بزرگ»! به نفع ما یا به کام چین؟

چین قرار است در کریدورِ باریک واخان که این کشور را با افغانستان متصل می‌کند یک پایگاه نظامی برای آموزش نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان بسازد.
هدف از ساخت این مرکز آموزش نظامی که به صورت کامل با کمک مالی چین صورت می‌گیرد توسعه تلاش‌های افغانستان در راستای مبارزه با تروریزم عنوان شده‌است.  
پس از تکمیل این کمپ نظامی احتمال می‌رود صدها نیروی ارتش جمهوری خلق چین یا حداقل یک واحد نظامی به کریدور دورافتاده واخان در ولایت بدخشان اعزام شود.
 کریدور واخان یک منطقه باریک و صعب‌العبور در 350 کیلومتری ولایت بدخشان و در همسایگی منطقه مسلمان نشین سین کیانگ چین می‌باشد. 
یک منبع چینی گفت: « کار ساخت این کمپ آموزشی شروع شده و چین دست‌کم یک گردان نظامی به همراه تسلیحات و تجهیزات جنگی را برای آموزش همتایان افغانی خود به این مرکز اعزام خواهد کرد.»
به نقل از این منبع چینی تاریخ دقیق افتتاح این کمپ نظامی که برای چین پرهزینه بوده هنوز مشخص نیست.
خبرگزاری روسی «فرهانا نیوز» نیز در ماه جنوری از ساخت یک پایگاه نظامی چین در بدخشان خبر داده بود. این رسانه به نقل از جنرال دولت وزیری، سخنگوی وزارت دفاع افغانستان، نوشت‌بود در دیدار سال گذشته وزرای دفاع افغانستان و چین روی ساخت این پایگاه توافق صورت گرفته‌است.   
در آن زمان، وزیر دفاع چین اما ساخت این پایگاه در افغانستان را انکار می‌کرد. 
احمد بلال خلیل از مرکز مطالعات استراتژیک در کابل نیز در ماه فبروری گفت چین در سه سال اخیر، بیشتر از 70 میلیون دالر در بخش نظامی به افغانستان کمک کرده‌است.
به هرصورت اینکه چین در چنین شرایطی در چارچوب افزایش فعالیت‌های ضد تروریستی خود با ساخت پایگاه نظامی در کریدور واخان بدخشان به افغانستان که به «بازی بزرگ» معروف است وارد می‌شود، در نگاه اول شاید برای افغان‌ها خوش‌بینانه به نظرآید اما با در نظرداشت واقعیات موجود این اقدام چین بیشتر از نگرانی‌های شخصی‌اش سرچشمه می‌گیرد تا کمک محض به افغانستان برای مبارزه بهتر با تروریزم.  
ساخت پایگاه نظامی در واخان بدخشان از سوی چین نمی‌تواند به نیت این کشور در کنترل منطقه سین‌کیانگ بی‌ربط باشد؛ سین‌کیانگ یا شین چیانگ که قبلا ترکستان چین یا ترکستان شرقی خوانده می‌شد نام ناحیه بزرگی در جمهوری خلق چین می‌باشد. بخش کوچکی از ساکنان منطقه سین‌کیانگ را ترک‌تباران مسلمانِ اویغوری تشکیل می‌دهد. چین به شدت نگران افزایش فعالیت‌های افراطی در این منطقه به خصوص از سوی جنبش تروریستی ترکستان شرقی که قصد دارند این بخش از چین را از خاک اصلی جدا کنند، می‌باشد. چین در ماه‌های اخیر چندین عملیات سرکوب‌گرایانه را در سین‌کیانگ انجام داده و براساس گزارش رسانه‌های بین‌المللی در گذشته نیز دولت چین برای کنترل فعالیت‌های مذهبی ترک‌های اویغوری فعالیت‌های نظامی شدیدی را روی دست گرفته و در این راستا به نقض حقوق بشر در سین‌کیانگ متهم است.
دلیل دیگرِ حرکت اخیر سیاسیون چین در صفحه شطرنج افغانستان پس از یک دوره طولانی سکوت در قبال افغانستان به پروژه تجاری بزرگ راه ابریشم که از سوی شین‌جی‌پینگ، رئیس جمهور چین، مطرح شده برمی‌گردد. منطقه سین‌کیانگ در شمال غرب چین در مسیر «جاده ابریشم» که چین را با کشورهای دیگر در غرب آسیا و اروپا وصل می‌کند قرار دارد و با کشورهای مغولستان، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان و افغانستان دارای مرز مشترک می‌باشد: ناآرامی در کشورهای همسایه چین از جمله افغانستان بدون شک می‌تواند این پروژه بزرگ چین را با تهدید مواجه سازد. 
به اذعان مقامات چینی، افغانستان اکنون برای امنیت ملی چین بسیار مهم است چراکه بدون همکاری کابل کنترل جدایی‌طلبان اویغوری و تضمین امنیت پروژه کلان راه ابریشم ممکن نیست. 
لی‌جی، کارشناس امور نظامی در پکن، می‌گوید چین فعالیت‌های ضد تروریستی خود را افزایش داده اما این کار مستلزم کار مشترک با کشورهای آسیای مرکزی و خاورمیانه می‌باشد.
وی افزود: «اگر چین تصمیم دارد سه نیروی جدایی طلب، تروریست و تندرو را نابود کند، باید به پایگاه‌های آنان حمله و آنها را از پای درآورد. اما چون نیروهای ارتش خلق چین با منطقه و زندگی در افغانستان آشنایی ندارد، همکاری با نیروهای افغان می‌تواند نتایج برد-برد را رقم بزند.»  
وی تاکید کرد پکن نگران است که با افزایش ناامنی در کشورهای همسایه منافع اقتصادی روبه رشد چین در منطقه با خطر روبرو شود.
سانگ ژوپینگ، تحلیل‌گر مسائل نظامی از هنگ‌کنگ، هم ساخت این پایگاه نظامی چین در واخان بدخشان را به نفع دو کشور می‌داند.
این صاحب‌نظر مسائل نظامی می‌افزاید کارکرد اصلی پایگاه نظامی چین در بدخشان تقویت همکاری‌های ضد تروریزم و مبادلات نظامی بین پکن و کابل می‌باشد، چین در تلاش است از گسترش نفوذ جدایی طلبان به ولایت سین‌کیانگ خود جلوگیری کند.
وی افزود افغانستان در مبارزه با تروریزم بسیار ضعیف است و مقامات این کشور از قدرت‌گیری طالبان در بدخشان نگران می‌باشند. افغانستان بدون همکاری چین و دیگر کشورها نمی‌تواند هیچ کاری در مبارزبه با تروریزم را به پیش ببرد.
به گفته سانگ، چین و افغانستان از این جهت روی کار مشترک توافق کردند که از پیوستن جنگجویان جنبش اسلامی ترکستان شرقی به طالبان نگرانند.  
لی وی، کارشناس مبارزه با تروریزم از موسسه چینی «روابط بین‌الملل معاصر» نیز گفت: «پکن در کنار ارائه آموزش‌های نظامی به نیروهای امنیتی و دفاعی افغان همکاری‌های اقتصادی خود با افغانستان که سرشار از منابع طبیعی‌ست و بیش از 1400 دخیره معدنی دارد را نیز افزایش داده‌است.»
وی تاکید کرد همکاری‌های دفاعی و توسعه  اقتصادی همواره اساس منافع دو طرفه بوده‌است و اگر دو طرف تنها بر همکاری‌های امنیتی تمرکز کنند، رابطه پایداری نخواهد بود.
از طرف دیگر چین به عنوان یک قدرت تجاری و نظامی دوست ندارد در مسائل منطقه‌ای و جهانی در حاشیه باشد؛ یکته‌تازی‌های امریکا در افغانستان و نقش ندادن به دیگر بازیگران و سهامداران جنگ در افغانستان شاید پکن را وادار کرده باشد پس از مشورت با دوستان بزرگ خود به شمول روسیه به افغانستان ورود کند.
چین قبلا نیز در گفت‌وگوهای چهارجانبه با موضوع صلح افغانستان در نقش میانجی شرکت کرده‌بود، گفت‌وگوهایی که  علی‌رغم چند دوره برگزاری در نهایت بدون نتیجه ملموسی بسته ماند. 
ورود اژدهای چین به بازی بزرگ افغانستان با ساخت پایگاه نظامی در واخان بدخشان در شرایط کنونی کشور بیشتر به نفع چین است تا کمکی کلان به افغانستان برای حل بحران‌های کلانش. امروز اولویت دولت کابل موضوع طالبان و افزایش وجه سیاسی آنان در یک معامله شاید پنهان با امریکاست. 
چین با استفاده از موقعیت برجسته‌ی منطقه‌ای و جهانی خود می‌تواند بهتر از این، مثلا تلاش برای عضویت دائمی افغانستان در سازمان همکاری‌های شانگهای، به افغانستان کمک کند و ساخت پایگاه نظامی این کشور در بدخشان شاید معادله جنگ در افغانستان را پیچیده‌تر سازد. 
حفیظ الله رجبی، پیام آفتاب 
 

 

جستجوی پيشرفته

خبرنامه

RSS

پیوندها

ارتباط با ما

دربارۀ ما

تلکس

نسخه موبايل