اگر به تاریخ آمریکا نگاه کنیم، روسای جمهوری این کشور با چالشهای متعددی روبهرو بودهاند و حتی تا پای استیضاح کشیده شدند، اما از این طریق عزل نشدند. شاید هر یک از روسای جمهور پیشین آمریکا یک یا دو مورد از فساد یا اتهامهای دونالد ترامپ رئیسجمهور کنونی ایالات متحده را در پرونده خود داشتند از سمت خود کنارهگیری کرده بودند، اما اوضاع برای دونالد ترامپ اینگونه نیست. موارد نقض قوانین و اتهامهای متعدد وارده بر ترامپ به حدی زیاد است که در طول حدود دوسال گذشته تبدیل به امری عادی در آمریکا شدهاست. بسیاری هر روز در انتظار خبر و اتفاقی جدید هستند و اتفاقات به حدی به صورت متوالی رخمیدهد که یک رویداد جدید موجب کمرنگ شدن رویداد قبلی میشود اما به نظر میرسد شرایط در حال تغییر است. رابرت مولر بازپرس پرونده دخالت روسیه در انتخابات آمریکا، این پرونده را به سمتی کشانده که مظنونان آن یک به یک متهم و در دادگاه نیز گناهکار شناخته میشوند. مایکل کوهن وکیل پیشین دونالد ترامپ و پل مانفورت رئیس سابق کمپین انتخاباتی ترامپ هر دو از جمله افرادی هستند که در پروندههای متعدد فسادهای مالی و حقوقی مورد پیگرد قرار گرفتند و گناهکار تشخیص داده شدند. پروندهای که دونالد ترامپ آن را در ابتدا جدی نمیگرفت، اکنون تبدیل به جدیترین تهدید ریاستجمهوری او شدهاست. به نظر میرسد مایکل کوهن در حال تبدیل شدن به پاشنه آشیل دونالد ترامپ است. فردی که رازدار خصوصیترین اسرار دونالد ترامپ محسوب میشد و در جریان جزییترین اتفاقات زندگی دونالد ترامپ قرار داشت، حالا وعده همکاری در همه زمینهها را به بازپرس مولر دادهاست. او حتی در دادگاه خود پذیرفتهاست که به دستور یکی از کاندیداهای ریاستجمهوری سال ۲۰۱۶ پیش از انتخابات به زنانی که او با آنها در ارتباط بوده، حقالسکوت پرداخت کردهاست. وی تأکید کرد که ترامپ دستور پرداخت این پول را داد تا جلوی تأثیرگذاری این مسئله بر انتخابات با پرداخت این پول گرفته شود. به نوشته نیویورک تایمز اگر ثابت شود، اظهارات کوهن درست است، میتوان این اتهام را جرمی جدی برای دونالد ترامپ دانست.
فیلیپ آلن لاکوورا، مشاور سارنوال (دادستان) ویژه پرونده ریچارد نیکسون در رسوایی واترگیت گفت: اظهارات کوهن تحت سوگند یاد شدهاست و نشان میدهد که رئیسجمهور توافقهایی با کوهن در خصوص نقض قوانین کمپینهای انتخاباتی داشتهاست. وی میافزاید که اکنون از لحاظ تکنیکال یک جرم واقع شدهاست. اما با این حال به دلیل مصونیتی که رئیسجمهور در اختیار دارد، نمیتوان وی را تحت پیگرد قانونی قرار داد.
برای رسیدگی به این جرم عملاً نمیتوان تا زمانی که رئیسجمهور در راس قدرت قرار دارد و آن را ترک نکرده روند دادرسی را پیش برد؛ ولی برخی معتقدند که باید جزییات پروندهها منتشر و مشخص شود که چه جزییاتی در این زمینه وجود دارد.
در حال حاضر اگر بنا باشد، دونالد ترامپ به نحوی تحت پیگرد قرار گیرد، معاون لوی سارنوال (دادستان کل) میتواند به مانند پرونده واترگیت مدارک خود را به همراه شواهد در خصوص مجرم بودن رئیسجمهور به کمیسیون قضایی مجلس ارسال کند. این کمیسیون صلاحیت رسیدگی به اتهامات مجرمانه دربارهٔ رئیسجمهور را دارد.
اکنون با به وجود آمدن این موضوع این سؤال در ایالات متحده مطرح شدهاست که آیا رئیسجمهور مصونیت قانونی دارد یا خیر. در این زمینه اختلاف نظر وجود دارد. در خصوص ریچارد نیکسون نیز در سال ۱۹۷۴ اگرچه به وی دستور داده شد نوار ضبط شده مکالمات خود را به دادگاه ارایه دهد، اما هیچگاه نیکسون در دوره ریاستجمهوری خود مورد پیگرد رسمی قرار نگرفت و تاکنون نیز دیوان عالی فدرال آمریکا به این سؤال پاسخی ندادهاست که آیا میتوان رئیسجمهور را مورد پیگرد قرار داد یا خیر.
بر اساس قانون اساسی آمریکا، حکم برکناری رئیسجمهور در موارد استیضاح نباید بیش از مواردی مانند انفصال از خدمت، رد صلاحیت در دریافت اطلاعات طبقهبندی و سلب القاب افتخاری پیش رود. از همین رو این قانون، تفسیری در خصوص پیگرد قانونی رئیسجمهور ارایه ندادهاست. از طرفی هم مصونیت مطلقی برای رئیسجمهور در نظر گرفته نشدهاست. اما بهطور عرفی رئیسجمهور مورد پیگرد قانونی قرار نمیگیرد.
اما این کاملاً واضح است که رئیسجمهور و مقامهای فدرال پس از اتمام دوره خدمت خود میتوانند مورد پیگرد و تحت تعقیب سیاسی قرار بگیرند.
با این حال برت مک کاوانا که یکی از گزینههای دونالد ترامپ برای دادگاه عالی بهشمار میرود، معتقد است که اتهامات علیه رئیسجمهور نباید به تحت تعقیب قرار گرفتن وی منجر شود. با این حال اریک فریدمن یکی از اساتید برجسته حقوق معتقد است؛ مصونیت دادن به رئیسجمهور با تاریخ و ساختار و فلسفه وجودی آمریکا متناقض است.
وی میگوید: سابقه داشته مقامهای فدرال دیگر که در معرض اتهامات قرار داشتند از جمله قضات و سایر مقامهایی که در دفتر کار خود قرار داشتند تحت پیگرد قرار بگیرند. برخی استدلال میکنند که اسپیرو اگنیو معاون اول ریچارد نیکسون با اتهامهایی همچون فرار مالیاتی و پرداخت رشوه مواجه بود که در آن دوران استدلال میشد که مشغول کار است و از پیگرد قضایی سارنوالی مصون است اما در نهایت مجبور به استعفا شد و سپس در دادگاهی عادی به جرایم او رسیدگی شد. برخی نیز این استدلال را مطرح میکنند که بحث مصونیت تنها مربوط به رئیسجمهور مستقر است و فرد دیگری را شامل نمیشود. اما تاکنون تاریخ ثابت کرده که معمولاً مقامهایی که مورد پیگرد قانونی قرار میگیرند در نهایت از سمت خود برکنار میشوند اما همزمان تلاش میشود تا موقعیت و جایگاه آنها پس از کنارهگیری به نحوی حفظ شود.
نگرانی ترامپ از استیضاح
به نظر میرسد، دونالد ترامپ بیش از هر زمان دیگری نگران موقعیت خود شدهاست. او که پیش از این سعی میکرد، صحبتی از استیضاح یا کنارهگیری خود به میان نیاورد، اکنون و پس از آنکه مانفورت و کوهن در دادگاه مجرم شناخته شدند، نگران شرایط خود شدهاست. شاید روزی فرابرسد که رابرت مولر وارد کاخ سفید شود و مدارکی را پیش روی دونالد ترامپ قرار دهد که یا از سمت خود کنارهگیری کند یا اینکه منتظر پروندهای بسیار سخت برای خود باشد. حالا او پس از وقایع چند روز گذشته در مصاحبه با شبکه خبری فاکس نیوز هشدار داد که اگر بخواهند او را استیضاح کنند بازار آمریکا سقوط خواهد کرد. او در ادامه تأکید کرد: من نمیدانم چگونه میخواهید فردی را که به خوبی کار خود را انجام میدهد مورد اتهام قرار دهید. ترامپ مدعی است که با تمام فشارهای موجود و شرایط بحرانی توانسته شرایط را به خوبی مدیریت کند. وی علاوه بر این تهدید کرد که اگر من مورد استیضاح قرار بگیرم، بازار سقوط خواهد کرد. ترامپ بار دیگر بر پیشرفتهای اقتصادی که به دست آورده تأکید کرد و گفت که اگر او انتخاب نشود، اقتصاد به شدت با مشکل مواجه میشود. او کماکان عنوان کرد که من اقتصاد را از قید و بندهای مقررات خلاص کردم و کاهش مالیاتها یک موضوع فوقالعاده بود. وی افزود: اگر هیلاری و دموکراتها اکنون به اینجا رسیده بودند و اگر او رئیسجمهور بود اکنون اقتصاد با رشد منفی مواجه میشد. از طرفی دیگر رودی جولیانی وکیل دونالد ترامپ اعلام کردهاست که هیچ دلیلی برای استیضاح دونالد ترامپ وجود ندارد. وی در ادامه تلویحاً تهدید کردهاست که اگر چنین اتفاقی رخ دهد سبب شورش شهروندان آمریکایی خواهد شد. مجموعه سخنان ترامپ و وکیل وی نشان میدهد که بدنه ریاستجمهوری آمریکا به این جمعبندی رسیده که جایگاه دونالد ترامپ در خطر است. آنگونه که وکیل مایکل کوهن اعلام کرده، وی قصد دارد با بازپرس ویژه مولر در جهت پرونده دخالت روسیه نیز همکاری کند. اگر او بتواند با اطلاعات خود ابعاد جدیدی از این پرونده را نشان دهد و به مانند اتهام قبلی اتهام جدیدی از وی را به اثبات برساند، میتوان گفت که دونالد ترامپ به پایان راه ریاستجمهوری خود نزدیک میشود و خود نیز این احساس را دارد. دونالد ترامپ اگر بتواند طی ماههای آینده به سلامت از این باتلاق سیاسی رها شود تنها یک شانس برای او باقی میماند و او محکوم به پیروزی در انتخابات میاندورهای مجلس آمریکا خواهد شد. اما اگر هر دو مجلس را واگذار کند احتمال اینکه دوره ریاستجمهوری خود را به سلامت به پایان برساند، اندک خواهد بود. ماهها، هفتهها و روزهای آینده برای دونالد ترامپ سرنوشتساز است و اگر بتواند به سلامت از آن عبور کند، میتواند تضمین بخش ریاستجمهوری حتی ۸ ساله ترامپ باشد. اما نحوه صحبتهای ترامپ نشان میدهد که او هرچه بیشتر به پایان راه خود نزدیک میشود.
انتقاد از وزارت عدلیه
دونالد ترامپ در مصاحبه روز پنجشنبه خود به ارزیابی عملکرد وزارت عدلیه پرداخت و به شدت از جف سشنز به دلیل عدم توانایی در مدیریت وزارت عدلیه انتقاد کرد. ترامپ میگوید: من یک لوی سارنوال دارم که هرگز نتوانست کنترل این وزارتخانه را به دست گیرد. اما در طرف مقابل طی یک اقدام نادر جف سشنز طی بیانیهای از خود دفاع کرد و پاسخ ترامپ را داد. او در بیانیه خود گفت: تا زمانی که من لوی سارنوال هستم، اقدامات این وزارتخانه تحت تأثیر ملاحظات سیاسی قرار نخواهد گرفت. اقدامی که در یک تحلیل کلی میتوان از تضعیف جایگاه ریاستجمهوری ترامپ دانست، زیرا تاکنون سشنز سعی میکرد پاسخ انتقادات ترامپ را به صورت مستقیم ندهد.
نظرسنجیهای دلهرهآور برای ترامپ
خبرگزاری رویترز به همراه سایت ایپسوس نظرسنجی انجام داده که نشان میدهد، حمایت از ترامپ در میان جمهوریخواهان پس از متهم شدن مانفورت و کوهن کاهش پیدا کردهاست. نظرسنجی که بین روزهای سهشنبه تا پنجشنبه صورت گرفته میزان محبوبیت ترامپ در میان جمهوریخواهان ۷۸ درصد بودهاست. این در حالی است که این رقم در یک هفته پیش از آن ۸۱ درصد بودهاست.
در میان دموکراتها نیز تنها ۱۱ درصد آنها عملکرد ترامپ را مورد تأیید قرار دادند و این در حالی است که در نظرسنجی پیشین این رقم ۱۵ درصد بود. در مجموع نیز ۳۷ درصد از رایدهندگان آمریکایی از عملکرد ترامپ رضایت دارند، این در حالی است نظرسنجی قبلی نشان از محبوبیت
۴۳ درصدی داشت.
پیشبینی ماهاتیر از آینده ترامپ
ماهاتیر محمد نخستوزیر مالزی در مصاحبهای عنوان کرد که ممکن است، دونالد ترامپ رئیسجمهوری ایالات متحده نتواند برای دور دوم ریاستجمهوری موفق شود. وی افزود: من فکر میکنم که او دور دوم را از دست بدهد. این در حالی است که اکثر سیاستهای او خارج از چارچوب سیاستهای رئیسجمهور پیشین، باراک اوباماست. وی تأکید کرد که تصور میکنم کار با کسی مانند ترامپ بسیار سخت خواهد بود.