جنبش روشنایی دو سال پیش در اعتراض به عبور خط برق ۵۰۰ کیلو ولت از مسیر سالنگ و با هدف مبارزه با تبعیض سیستماتیک حکومتی با برپایی دو تظاهرات بزرگ در کابل و چندین اجتماع اعتراضی دیگر در برخی از ولایات شکل گرفت؛ در آخرین تظاهراتی که از سوی جنبش روشنایی در تابستان گذشته و در چوک دهمزنگ کابل برگزار شده بود دهها تن که بیشترشان افراد تحصیل کرده بودند در حمله انتحاری جان خود را از دست دادند و عده زیادی نیز زخمی شدند. در تظاهرات اول جنبش روشنایی نیز که با همراهی برخی از رهبران سیاسی سرشناس شیعه و هزاره صورت گرفت، قرار دادن کانتی نرهای آهنین در مسیر حرکت راهپیمایان معترض از سوی حکومت سرمنشا چالشهای تازهای شد: بسیاری از کارشناسان این اقدام حکومت را نوعی مبارزه با آزادی بیان و دموکراسی عنوان نمودند.
برپایی تظاهرات چندین هزار نفری در کابل که نمونهای از حرکات مدنی و دموکراتیک میباشد پس از آن به رویهای متداول تبدیل شد که در تظاهرات دهها هزار نفری شهروندان کابل که بیشتر از یک قوم بودند و در اعتراض به کشته شدن افراد بی گناه ربوده شده از جمله دختر خردسالی به نام تبسم راه اندازی شده بود، معترضین ساعتها اداره امور ریاست جمهوری را در حلقه خود محاصره کرده و حکومتیان را وادار به تشکیل جلسه فوری و اتخاذ تصمیم لازم در پاسخ به خواسته تظاهرات کنندگان کردند.
این رویه که سمبل اراده و خواست مردم بود به مذاق سران حکومت خوش نیامد: جنبش تبسم اگرچه با امتیازاتی برای معترضین همراه بود اما در مورد جنبش روشنایی ضربان قلب حکومت و مردم ناهماهنگ بود؛ شکل گیری جنبش روشنایی علاوه بر اینکه دولت را با متهم کردن به تبعیض سیستماتیک به چالش کشید سبب بروز اختلاف شدید میان رهبران سنتی شیعه و هزاره و چهرههای جوانی که اینک داعیه رهبری داشتند نیز شد.
بر اساس بسیاری از اظهار نظرات رهبران سنتی در یک معامله با حکومت جنبش روشنایی را تنها گذاشتهاند؛ رهبران سنتی اما در مقابل چهرههای تازه مطرح شده را به استفاده ابزاری از مردم متهم میکنند.
این اختلاف حتی در برگزاری مراسم بیست و دومین سالگرد شهید استاد عبدالعلی مزاری نیز خود را نشان داد: سالهای گذشته سالگرد شهادت استاد مزاری به طور عمده در دو مجلس جداگانه از سوی استاد محمد محقق و استاد محمد کریم خلیلی و به صورت کوچکتر از سوی نهادهای دیگر برگزار میشد اما امسال جنبش روشنایی نیز در مراسمی جداگانه در روز جمعه ۱۳ حوت در مصلی شهید مزاری که در آن رهبران سنتی و دیگر چهرههای حکومتی حضور نداشتند، بیست و دومین سالگرد شهادت استاد مزاری را گرامی داشتند.
این در حالی بود که فرمانده عمومی گارنیزیون کابل شب قبل با ارسال اعلامیهای به سران جنبش روشنایی برگزاری این جلسه را بنا به تهدیدات امنیتی به صلاح مردم ندانسته و نسبت به بروز حوادث تروریستی هشدار داده بود.
به دنبال این اعلامیه سران جنبش نیز برگزاری جلسه گرامی داشت از بیست و دومین سالگرد شهادت استاد مزاری در روز جمعه را لغو کردند اما شورای مردمی مردمی جنبش روشنایی بدون در نظر گرفتن اخطار فرماندهی گارنیزیون و با وجود اینکه دولت امنیت لازم برای برگزاری این جلسه را به عهده نگرفته بود، جلسه تجلیل از بیست و دومین سالگرد شهادت استاد مزاری را برگزار کردند.
در این جلسه که با استقبال گسترده مردم مواجه شده بود اعضای شورای عالی مردمی که سران جنبش نیز از درون آنها بیرون آمده یک بار دیگر علاوه بر تکرار خواستههای قبلی خود مبنی بر تطبیق عدالت اجتماعی در مورد اوضاع جاری دیگر کشور نیز اظهار نظر کردند.
سخنرانان گفتند: "امروز بعد از تجمع غرور آفرین تان به مناسبت گرامیداشت سالگرد رهبر شهید عدالت اجتماعی، استاد مزاری، احساس میکنیم که هر بار سنگینی را میتوانیم روی بازوان خود تحمل کرده و به ساحل عدالت برسانیم. حضور شما احساس غرور و بالندگی را به همه داد و ما خودمان را اکنون مثل ذراتی غرق شده در دریای عدالتخواهان با درک و با درد احساس میدانیم و یقینان روح تمام شهدای عدالت خواهی از شما شاد است. "
اعضای برجسته جنبش روشنایی تأکید کردند که سال ۱۳۹۵ سال خیزشهای مردمی و عدالتخواهی بود. سال ۱۳۹۶ سال ساختارمند شدن خیزشهای مردمی و تشکیل شوراهای مردمی در ولایات و کشورهای جهان و در نهایت تشکیل کنگره جنبش روشنایی برای تصمیمگیری و تعیین سرنوشت مردم آگاه و عدالتخواه میباشد.
داود ناجی از سران جنبش روشنایی گفت:"سال آینده در سالروز ولادت شهید مزاری قرار است نمایندگان هزارهها از سراسر دنیا در بامیان جمع شوند و برای فردای این مردم تصمیم بگیرند."
احمد بهزاد از دیگر اعضای برجسته جنبش روشنایی نیز تأکید کرد شهید مزاری قهرمان عدالتخواهی در تاریخ افغانستان است.
وی گفت:"در تامین نکردن امنیت مراسم گرامی داشت بیست و دومین سالگرد شهادت استاد مزاری از سوی جنبش روشنایی توسط دولت، جامعه جهانی نیز شریک است."
احمد بهزاد افزود دولت با تأمین نکردن امنیت مردم، جنبش روشنایی را تشویق به ایجاد بازوی نظامی نکند، این کار به خیر جامعه نیست.
داکتر جعفر مهدی، عضو سرشناس جنبش روشنایی، نیز تأکید کرد ما نسل رهبر شهید مزاری هستیم و حق خود را از گلوی فاشیستان بیرون میکشیم.
وی گفت:"افغانستان را گورستان داعش و حامیانش میسازیم."
وکیل غلامحسین ناصری، نماینده پارلمان و عضو جنبش روشنایی، نیز گفت:"بهسود را به جهنم سوزان برای کوچیها تبدیل میکنیم."
در این جلسه دوازدهم تا بیست و دوم حوت، دهه عدالت نامگذاری شد.
سخنرانان جلسه گرامی داشت از بیست و دومین سالگرد شهادت استاد مزاری تأکید کردند استاد شهید عبدالعلی مزاری به حق، سردار مبارزات عدالت خواهانه در تاریخ این سرزمین خسته از تبعیض و ستم سالاری است طوری که پیوند نام نامی او با عدالت ناگسستنی است.
امروز ۲۲ سال پس از شهادت او، اندیشهها و رهنمودهای شهید مزاری همچنان راه گشای رهروان مکتب عدالتخواهی است. شجاعت او، دور اندیشی او، صداقت او و صراحت او نمونههای بارز و بی همتا از فضیلتهایی است که قلب هر انسان آزادهای را تسخیر کرده است. کلام او چنان راسخ و منطق بلند او چنان ماندگار است که پس از دو دهه از شهادتش گویی همین امروز فریاد میشوند.
سخنرانان گفتند:"جنبش روشنایی فریاد عدالت خواهی نسلی خسته از تبعیض است که از سویی در هر لحظه زندگی در این خاک، درد جانکاه فرق و بی عدالتی را تجربه میکند و از سویی در میانه بازار مکاره سیاست این سرزمین در همه سالهای پس از شهادت مزاری بزرگ، همواره در جستجوی نسبت روشن و مشخص مدعیان عدالت خواهی با مکتبی بودهاند که او ترسیم شان میکرد و راهی که او نشان شان میداد."
شورای عالی مردمی جنبش روشنایی اعلام کرد که با اقتدا به روش و منش بزرگمرد عدالتخواهی که رجوع به مردم، محور سیاستها و برنامههایش بود، هیچگاهی از آرمان حق طلبانه شهدای میدان روشنایی عقبنشینی نخواهد کرد و برای قدرت بخشیدن به جریان عدالتخواهی با رجوع به مردم در تصمیمهای آینده، همه با هم، سنگر ماندگار، تاریخی و همهجانبه حق طلبی و مبارزه با تبعیض را بنیان خواهد نهاد.
ما معتفدیم رستاخیز عظیم عدالتخواهی و بیداری مردم ما برای دست یابی به حقوق شان باید با منسجم شدن، ساختارمند شدن و همه شمول شدن نهادینه و ماندگار شود.
اینک تبعیض پیشه گان و انحصار طلبان ارگ و سپیدار، بی پرده و عریان تر از هر زمان دیگری، بر پیکر نیمه جان عدالت و انسانیت تیغ از نیام کشیدهاند. حکومت غنی و عبدالله در وضعیت کنونی چنان بر قانون و مدنیت میتازند که گویی هیچ صدایی را یارای مقابله با فساد و تبعیض پیشگی خود نمیبینند.
در مقابله با حکومت جوری که هیچ جایگاهی برای حق و عدالت در آن متصور نیست، جنبش عدالتخواهی روشنایی صدای اعتراض مردمی به بی شرمانهترین و بی حیاترین تصمیمها و اقدامات ظالمانه را بلند کرده است.
غنی و عبدالله و دربار ستم پرور آنها بدانند که دوران حکمرانی عبدالرحمان خانی به سررسیده است که آنها بدون کمترین واهمهای از بازخواست شدن، همچنان بر تصمیم کاملاً غیرقانونی، خلاف تمام موازین و استانداردهای بینالمللی و ظالمانه حکومت سست بنیاد خود پافشاری کنند، با همکاری شان با گروهکهای تروریستی بر جوانان ما در میدان شهدای روشنایی حمله انتحاری را ترتیب نمایند و حتی پا را فراتر نهاده و با اعمال تبعیض آشکار، از تأمین امنیت تجمعات مدنی که از وطایف اساسی و حتی فلسفه وجودی حکومت شان است، خودداری کنند.
سران جنبش روشنایی تأکید کردند که پیام واضح و مشخص جنبش روشنایی به همه عدالت خواهان و انسانهای آزاده این است تا همه با هم با پیوستن به جبهه قدرتمند عدالتخواهی، حکومت سست بنیاد غنی و عبدالله را وادار به پذیرش خواستهای برحق مردم مان نماییم. شورای عالی مردمی جنبش روشنایی افزود که با تاسی از عدالتخواهی و حق طلبی استاد شهید عبدالعلی مزاری (ره) و به پشتوانه آگاهی و شعور جمعی، تمام وجدانهای بیدار و عدالت طلب را به نافرمانی مدنی فرا میخواند.
به یقین حکومت تبعیض گرا و فساد پیشهای که از هیچ حربهای برای مقابله با صدای عدالتخواهی و روشنایی طلبی شما مردم فروگزار نیست و با استفاده از تمام قوایش در مقابل تان قرار گرفته و حتی از گرفتن امنیت تان برای بزرگداشت سالیاد رهبر شهید هم دریغ میورزد، با هیچ منطقی نمیتواند شایسته دریافت مالیات از شما باشد.
سران جنبش روشنایی تأکید کردند از زمان مطرح شدن تا کنون، جمع بزرگی از مردم به روش مبارزاتی هوشیارانه نافرمانی مدنی پیوستهاند. آیندهٔ این روش مبارزاتی روشن و مشخص است. ما با امکانات مالی و ثمره دست رنج خودمان، در مقابل خود عبدالرحمان سازی نمیکنیم.
با پیوستن میلیونی به روش مبارزاتی نافرمانی مدنی، شرکت فاسد و ناکارآمد برشنا را که کانون توطیه علیه حقوق مردم ما بوده و با دید تبعیض آلود خود منافع تمام ساکنان کشور را در معرض تاراج و تباهی قرار داده است، زیر فشار قرار خواهیم داد و چرخه تبعیض آلود این نهاد فاسد را متوقف خواهیم نمود.
شورای عالی مردمی جنبش روشنایی اعلام کرد که با رجوع به مردم و در همفکری با مردم عدالتخواه در سراسر جهان، مصادیق دیگری از نافرمانی مدنی را سنجیده است.
جنبش روشنایی به حکومت هشدار داد که در صورت پافشاری مذبوجانه و نافرجام بر نادیده گرفتن آشکار عدالت اجتماعی و ادامه دادن رویه تحقیر مردم ما، با فراخوان عمومی و سراسری از همه مردمان و ساکنان عدالتخواه این کشور میخواهیم تا به زانو درنیامدن سران تبعیض پیشه ارگ و سپیدار و نپذیرفتن حق، مصادیق جدید نافرمانی مدنی را به صورت میلیونی اجرا نمایند.
ما مردم افغانستان در بیشتر از یک دهه گذشته با حمایتهای جامعه جهانی هزینههای سنگینی را برای نهادینه شدن ارزشهای یک جامعه انسانی و دموکراتیک با ساختار سیاسی و اجتماعی عادلانه پرداختهایم. دستاوردهای بزرگی و قابل توجهی در این راستا داشتهایم. اما این همهٔ آنچه که ما میتوانستهایم نبوده است. با وجود همه موفقیتهای کار مشترک ما و جامعه جهانی، کاستیهای بسیار چشمگیر و قابل توجه در این همکارهای متقابل، همیشه برای مردم افغانستان آزاردهنده بوده است.
به عنوان یکی از مهمترین این کاستیها میتوان به حمایتهای ضمنی و گاه مستقیم جامعه جهانی از اقدامات و تصمیمهای کاملاً غلط و تبعیض آلود حکومت ناکارآمد غنی و عبدالله اشاره کرد. تصمیمهایی که در نتیجه آن هم بخش بزرگی از مردمان این سرزمین احساس تحقیر شدن میکنند و هم در تقابل مستقیم با منافع تمام ساکنان این کشور قرار دارد.
سران جنبش روشنایی گفتند:"پیام واضح و روشن ما به جامعه حهانی این است که ادامه اصرار بر این تصمیمات و اقدامات کاملا اشتباه و خلاف قوانین داخلی و بین المللی، هزینههای بسیار سنگین و غیر قابل بازگشتی را به حرکت مشترک ما به سوی ایجاد یک جامعه دموکراتیک و یک افغانستان با ثبات تحمیل خواهد کرد."
پیام جنبش روشنایی به حکومت غنی و عبدالله این بود که در طول تاریخ، سرانجام مواجهه و مقابله حکومتها با مردم شان معلوم است. مبارزه برای تحقق آرمان شهیدان همیشه جاوید میدان روشنایی وقفه ناپذیر خواهد بود و با هر روشی ادامه خواهد یافت و شما هیچ راهی به جز پذیرش این خواسته مبتنی بر حق و عدالت ندارید.
حفیظ الله رجبی، خبرنگار پایگاه اطلاعرسانی پیام آفتاب در کابل