خروج نیروهای شوروی از افغانستان و عبرت‌های آموزنده

پس از اوج گرفتن قیام‌های مردمی علیه حکومت استبدادی کمونیستی خلق و پرچم در افغانستان و تضعیف این رژیم، سران حکومت کابل برای پیشگیری از سقوط حکومت شان دست به دامان اتحاد جماهیر شوروی شدند و از آنها خواستار کمک‌های نظامی و اعزام نیرو به افغانستان گردیدند تا از رژیم سربکوبگر و رو به سقوط کمونیست‌ها در افغانستان حمایت و از سرنگونی آن جلوگیری به عمل آورند.

سرانجام اتحاد جماهیر شوری تصمیم گرفت که در تاریخ 6 جدی/دی 1358 با اعزام نیروی نظامی در افغانستان دست به اشغال افغانستان بزنند.

نیروی زمینی شوروی در تاریخ ۶ جدی/دی 1358 برابر با ۲۷ دسامبر1979، تحت فرماندهی مارشال سرگی سوکولف از جانب شمال وارد افغانستان شد. در صبح روز هفتم جدی/ دی، گارد ۱۰۳ هوابرد «ویتبسک» در فرودگاه بگرام به زمین نشست و سایر دسته‌های نظامی شوروی نیز در حال پیشروی بودند. نیروهایی که وارد افغانستان شده بودند، در جمع شامل لشکر ۱۰۳ هوابرد، تحت فرماندهی سپاه چهلم و متشکل از گارد ۱۰۸ و ۵ لشکر موتوریزه، بخش ۸۶۰ هنگ موتوریزه، بخش ۵۶ تیپ هوابرد تهاجمی، جوخه هوایی مختلط ۳۶. سپس ۲۰۱ ستون و لشکر ۵۸ موتوریزه همراه با سایر یگان‌های کوچکتر وارد افغانستان شدند.

مراحل ابتدایی اشغال کشور شامل اولین درگیری‌ها با گروه‌های متعدد مجاهدین بود و دسته‌های نظامی شوروی از راه‌های هوایی و زمینی وارد کشور شده و به سرعت کنترل مراکز مهم شهری اعم از پایگاه‌های نظامی و تأسیسات راهبردی را در اختیار گرفتند. با این حال حضور نیروهای شوروی تأثیری بر آرامش کشور نگذاشت زیرا تشدید احساسات ملی گرایانه در داخل باعث ناآرامی‌های بیشتر گردید.

لشکر کشی نظامی اتحاد جماهیر شوروی به افغانستان با واکنش منفی مردم افغانستان و جامعه جهانی مواجه گردید و سازمان ملل با تصویب قطعنامه‌ای خواستار خروج فوری نیروهای نظامی شوروی از افغانستان گردید.

با اشغال افغانستان توسط نیروهای نظامی شوروی تنور جنگ در سراسر کشور داغ تر گردید و مردم با عزم جدی تر با نیروهای اشغالگر و رژیم دست نشانده آنها وارد نبرد گردیدند. مقاومت

مردم افغانستان باعث شد که ضربات شدیدی به نیروهای اشغالگر وارد شود و خسارات مالی و جانی زیادی بر آنها وارد شود.

مقاومت مردم افغانستان و مخالفت جامعه جهانی با تداوم حضور نیروهای شوروی به افغانستان سران کرملین را بر آن داشت تا به فکر خروج نیروهای نظامی خود از افغانستان برآیند. مذاکرات ژنو میان دولت کابل، پاکستان، اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا بهترین راه برای خروج آبرومندانه نیروهای نظامی شوروی از افغانستان بود.

سر انجام بعد از 41 دور مذاکرات فشرده بین مقام‌های دولت وقت افغانستان، پاکستان، شوروی و آمریکا با میانجیگری دیه‌گو کوردوویز نماینده ویژه سازمان ملل در امور افغانستان توافقنامه‌ ژنو در تاریخ 25 حمل/فروردین 1367 برابر با ۱۴ اپریل ۱۹۸۸ به امضا رسید تا زمینه خروج نیروهای اتحاد جماهیر شوروی از افغانستان فراهم گردد و این نیروها ظرف مدت 9 ماه افغانستان را ترک نمایند.

این توافقنامه‌ها را دولت‌های وقت افغانستان و پاکستان به عنوان طرف‌های اصلی و آمریکا و شوروی به عنوان "ضامن" و "ناظر" امضا کرده‌اند.

بعد از امضای این توافقنامه در شهر ژنوی سویس اتحاد جماهیر شوروی خروج نیروهای نظامی خود از افغانستان را از تاریخ ۲۵ثور/اردیبهشت ۱۳۶۷ برابر با۱۵ می ۱۹۸۸، آغاز نمود. خروج سربازان شوروی از افغانستان حدود 9 ماه به طول انجامید و آخرین گروه از این سربازان در ۲۶ دلو/بهمن ۱۳۶۷ برابر با ۱۵ فوریه ۱۹۸۹، از بندر حیرتان در شمال ولایت بلخ و مرز با ازبکستان از افغانستان خارج شدند.

خروج نیروهای نظامی شوروی از افغانستان و سقوط دولت مورد حمایت آنها در کابل این مسأله را روشن ساخت که هیچ قدرت خارجی نمی‌تواند اراده خود را با زور تفنگ، نیروی نظامی و ترس بمب افکن‌های مدرن بر مردم افغانستان تحمیل نماید. چنانکه استفاده از مادر بمب‌ها و هواپیماهای B52 نیز نتوانست کاری از پیش ببرند.

مردم افغانستان ثابت ساخت که تعدد نفرات، زیادی لشکر، بهره مندی از نیروی نظامی تعلیم یافته و منظم و سلاح‌های مدرن تضمین کننده پیروزی نیستند.

خروج شوروی و سقوط رژیم دیکتاتور و مستبد کمونیستی با وجود داشتن ارتش منظم و امکانات نظامی بیشتر این پیام را روشن ساخت که مردم افغانستان در مقابل استبداد و خفقان سر تسلیم فرود نمی‌آورند و در مقابل هر نوع استبداد و خودکامگی مبارزه و ایستادگی می‌کنند و حکومت‌های مستبد و سربکوبگر را به زیر می‌کشند.

بنابراین بهتر است که حاکمان فعلی نیز از سرنوشت حاکمان و حکومت‌های گذشته دست بردارند و به خواست و اراده مردم افغانستان احترام گذاشته و زمینه را برای تشکیل یک حکومت مردمی براساس رأی و خواست مردم فراهم نمایند و در غیر این صورت بحران و کشمکش تداوم یافته و صلح و امنیت در کشور برقرار نخواهد شد.