روز جهانی مهاجرت و مشکلات پرشمار مهاجران افغانستانی در ایران

مهاجرت یک پدیده‌ای جهانی است که با تاریخ بشر پیوند خورده و انسانها در طول دوران حیات خویش با این پدیده رو برو بوده است. به همین مناسبت سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد یونسکو، 18 دسامبر را برای حفظ کرامت انسانی مهاجران به نام روز جهانی مهاجرت نامگذاری کرده است.
تعریف مهاجرت
مهاجرت عبارت‌ است از جابه‌جایی مردم ازیک مکان به مکانی دیگر برای کار یا زندگی بهتر.
عوامل مهاجرت
انسانها معمولاً به دلیل شرایط یا عوامل نامناسب زندگی مانند فقر، بیکاری، بیماری، جنگ و ناامنی، اختناق و عدم آزادی‌های سیاسی و بلایای طبیعی دست به مهاجرت می‌زنند.
هرچند که بشر در طول تاریخ خویش با پدیدۀ مهاجرت مهاجرت مواجه  بوده اما مهاجرت در مفهوم امروزی خود به حرکت و کوچ افراد از یک کشور به- کشور دیگر، به منظور پناه گرفتن و سکونت در آنجا اطلاق می‌شود.
بر اساس آمار سازمان ملل متحد نزدیک به ۲۵۸ میلیون مهاجر در سراسر جهان زندگی می‌کنند که ۳.۴ درصد جمعیت جهان را شامل می‌شوند. سند مهاجرت سازمان ملل که در مراکش به امضا رسید نخستین تلاش جدی برای رسیدن به یک رویکرد جهانی در حل مسأله مهاجرت است.
افغانستان یکی از کشورهایی است که بیشترین مهاجر را در دنیا دارد و در این میان کشورهای پاکستان و جمهوری اسلامی ایران بیشترین تعداد از مهاجران افغانستانی را در خود جای داده و پذیرایی می‌کنند. در این یاد داشت سعی می‌کنیم به مشکلات مهاجران افغانستانی در ایران بپردازیم و راه حلی برای آنها بیندیشیم. مهاجرت علاوه بر امتیازات محدد مشکلاتی هم دارد که جامعه مهاجر همیشه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. مهاجران افغانستانی در ایران نیز با یک سری مشکلات و مسائلی روبرو اند که ما در این یادداشت عمده ترین مشکلات جامعه مهاجران افغانستانی در ایران را به بررسی می‌گیریم.

1. محدودیت اشتغال

جمهوری  اسلامی ایران به دلیل تحریم و مشکلات ناشی از آن خود با مشکلاتی نظیر بیکاری و تورم مواجه است. این مسأله موجب شده تا یک سری محدودیت هایی را برای اشتغال مهاجران وضع نماید. براساس مصوبات اداره اتباع دولت جمهوری اسلامی ایران، مهاجران افغانستان مجاز هستند فقط در چند حوزۀ مشخص که عمدتا از مشاغل سختی تشکیل شده که شهروندان ایرانی حاضر به انجام آنها نیستندکار نمایند. این محدویت شاید برای نسل اول و یادوم مهاجران که عمدتا این با این نوع مشاغل عادت دارند مشکلی به بار نمی‌آورد اما برای نسل سوم مهاجران که غالبا افراد جوان و تحصیل کرده و فرهنگی اند مشکل ایجاد می‌کند.

1. مشکلات بانکی و کارت عابربانک

یکی دیگر از مشکلات مهاجران افغانستانی در ایران مسدود شدن کارتهای بانکی و عدم صدور کارت عابربانک برای مهاجران افغانستانی است. در حالیکه اکثر خدمات بانکی الکترونیک شده و داشتن کارت بانکی برای خدمات الکترونیک بانکی با عابربانکها انجام می گیرند مسدود شدن کارتهای مهاجران افغانستانی و عدم صدور عابربانک برای مهاجران درد سر ساز می شود؛ زیرا علاوه بر گرفتن شارژ سیم کارت، پرداخت قبوض آب، برق گاز و تلفن نیز با کارت بانکی انجام می شود افزون بر اینها در ایام کرونا اکثر مغازه‌ها، نانوایی‌ها و مراکز خرید از گرفتن پول نقد خود داری می کنند. این مسائل باعث می شود که مهاجران افغانستانی برای پرداخت قبض‌های آب، برق، گاز تلفن و خرید مایحتاج زندگی روز مرۀ خویش با مشکلات و محدودیت روبرو شوند.
هرچند که براساس توافق بانک مرکزی با سفارت افغانستان این مسأله حل گردیده اما برخورد سلیقه‌ای برخی مدیران بانک‌ها و شعبه‌ها در برخی موارد مشکل ساز می‌شود.

1. مشکلات سیم کارت

داشتن تلفن همراه و سیمکارت در عصر ارتباطات جزء لاینفک زندگی و از نیازهای اولیه آن محسوب می‌شود. اما محدودیت ایجاد شده برای مهاجران افغانستانی در ایران از طرف آپراتورهای همراه اول و ایرانسل و ثبت نشدن سیم کارت به نام مهاجران افغانستانی بر مشکلات پرشمار مهاجران افغانستانی افزوده است.
هرچند که وزیر ارتباطات جمهوری اسلامی ایران آقای جهرمی گفته است که وزارت ارتباطات هیچ نوع محدودیتی برای عدم ثبت سیم کارت برای مهاجران افغانستانی و ضع نکرده است اما آپراتورهای همراه اول و ایرانسل همچنان از دادن سیمکارت به مهاجران افغانستانی و ثبت سیم کارت به نام آنها خود داری می ورزند و این مسأله نیز برای جامعه مهاجر مشکل ساز شده است.
امید است که وزارت ارتباطات برای حل این مشکل در بخشنامه رسمی از آپراتورهای همراه اول و ایرانسل بخواهند که جهت رفع محدودیت ثبت سیم کارت برای مهاجران افغانستانی اقدامات لازم را انجام دهند.

1. هزینه‌های
   بالای خدمات کنسولی

یکی از مشکلات درد سرساز و عمده مهاجران افغانستانی در ایران گران بودن خدمات کنسولی در سفارت و کنسولگری های افغانستان در ایران است.
در حالیکه اکثریت جامعه مهاجر در ایران به دلیل کرونا و محدویت های شغلی با فقر و بیکاری دست به گریبان اند و برای فراهم کردن هزینه های زندگی خود با مشکل مواجه اند و از پس اجاره خانه و مخارج زندگی خود بر نمی‌آیند هزینه های بالا و دلاری خدمات کنسولی بار سنگینی دیگر بر آنها افزوده است و مشکلات مهاجران را دو چندان کرده است. بیکاری و محدودیت شغلی از یک سو و قیمت بالا و ارزی خدمات کنسولی از سوی دیگر بر مشکلات مهاجران افزوده است.
این مشکلی است که ربطی به جمهوری اسلامی ایران ندارد و باید دولت افغانستان در حل این مشکل اقدامات عملی نموده و راه حلی برای آن پیدا نماید. این کمترین توقع و حق مهاجران افغانستانی از دولت متبوع خودشان است.
خانواده های افغانستانی معمولا عیال وار اند و هر خانوار حد اقل 5 نفر عضو دارند. اگر یک خانواده 5 نفری برای تمدید پاسپورت برای هر نفر 120 دلار بدهند می شود 600 دلار و اگر آن را به تومان ضرب کنیم حدود 15 میلیون تومان می شود. فراهم کردن این مقدار پول و پرداخت آن از توان مهاجران مقیم ایران بیرون بوده و خانواده های مهاجران افغانستانی از عهدۀ بر نمی آیند.
مردمانی که درآمد روز مره و ناچیز آنها به ریال است چگونه از پس هزینه های بالای خدمات کنسولی به دلار برآیند؟ بنابراین وزارتهای خارجه، مهاجرین و عودت کنندگان و مالیه‌ای  جمهوری اسلامی افغانستان باید در تفاهم با همدیگر برای حل این مشکلات مهاجران افغانستانی مقیم ایران اقدام نمایند و گرهی از این مشکل مهاجران باز کنند تا کمر جامعه مهاجران افغانستانی در ایران در زیر بار انبوهی از مشکلات خم نشود.
این مشکلی نیست که دولت افغانستان نتواند آن را حل نماید و در صورت درک مشکلات مهاجران و همدردی با آنها از سوی دولت، این مشکل به سادگی قابل حل است. امیدوارم رئیس جمهور و مقامات ذیربط مهاجران با درک و ضعیت سخت اقتصادی و معیشتی مهاجران افغانستانی در ایران اقدامات عاجل و خرد مندانه را برای حل این مشکلات روی دست بگیرند و با گشودن گرهی از زندگی آن خبر خوشی را برای جامعه مهاجران افغانستانی مقیم ایران داشته باشند.