پیام آفتاب: پروژه انتقال برق از ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان به افغانستان و پاکستان موسوم به پروژه توتاپ، در ماههای اخیر یکی از جنجالیترین پروژههای انتقال انرژی در کشور بوده است. این در حالی است که برخی رسانههای کشور به نقل از منابع خود در ارگ ریاست جمهوری اعلام کردهاند که رئیسجمهور و رئیس اجرایی، در جلسه روز شنبه (۱۱ ثور) در ارگ تصمیم گرفتهاند که خط انتقال برق ترکمنستان را از مسیر سالنگ عبور کند.
افغانستان به عنوان کشوری که در یک موقعیت استراتژیک واقعشده است، از سالها پیش بدین سو به دنبال تثبیت موقعیت ترانزیتی خود در منطقه میباشد و با تشکیل نظام جدید، این تلاشها شدت گرفت. پروژههای ترانزیت جادهای نظیر راه ابریشم و راه لاجورد و طرحهای عظیم ریلی و جادهای دیگر در این زمینه و نیز طرحهایی نظیر «تاپی»، «کاسا-1000» و نیز «توتاپ» در زمینه ترانزیت انرژی خود گواهی بر این مسئله میباشند.
در این میان پروژه توتاپ یکی از جنجالیترین پروژهها در داخل کشور بوده است. بر اساس ماستر پلان انرژی کشور قرار است در این پروژه سالانه ۵۰۰ کیلووات برق از کشورهای ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان وارد افغانستان شده و در ادامه این خط نیرو وارد پاکستان شود.
بر اساس طرح اولیه شرکت «فیشر» آلمانی که وزارت انرژی و آب را در تهیه ماستر پلان(طرح جامع) بیست ساله انرژی کشور یاری رساند، این خط انتقال انرژی قرار بود از ولایات مرکزی بامیان و میدان وردک(مسیر پیشنهادی: ولایتهای «سمنگان»، «بامیان»، «میدان وردک»، «کابل» و «ننگرهار») عبور کرده و وارد پاکستان شود، اما از حدود دو سال پیش، گمانهزنیهایی نسبت به تغییر مسیر پیشنهادی این شرکت آلمانی مطرح شد. بر اساس گمانهزنیها، این مسیر انتقال انرژی به جای عبور از ولایتهای مرکزی، از مسیر عمومی سالنگ که دیگر خطوط انرژی کشور نیز از آن عبور میکند احداث میّشود (مسیر «سمنگان»، «بغلان»، «پروان»، «کابل» و «ننگرهار»).
این در حالی است که از زمان مطرح شدن این مسیر جایگزین برای پرورژه توتاپ، موجی از اعتراضها توسط باشندگان مناطق مرکزی کشور و به خصوص سردمداران جامعه هزاره کشور آغاز شد.
استاد محقق در تاریخ 22 دلو 1393 در جلسه با مسئولین شرکت برشنا اعلام کرد که اجازه احداث توتاپ از مسیر سالنگ را نمیدهد.
گفته میشود محقق به رئیس شرکت برشنا در این جلسه گفته است که طرح انتقال خطوط برق از طریق سالنگ مورد قبول آنها نبوده و اجازه نمیدهد که کسی سلیقهها و امیال شخصی خود را در پروژههای حیاتی ملی اعمال نماید. (خبر کامل را در اینجا بخوانید)
در 22 جدی 1394، استاد سرور دانش، معاون دوم رئیسجمهور در جلسهای با مسئولین شرکت برشنا و در حضور وزیر انرژی و آب کشور در قصر صدارت، اظهار داشت که متأسفانه در طی چهارده سال گذشته هیچ تغییری به خصوص در قسمت انرژی در ولایات مرکزی صورت نگرفته است و مردم این ساحات در همان وضعیت چهارده سال قبل زندگی میکنند.
معاون دوم رئیسجمهور که پیشتر در نامهای به شرکت برشنا خواستار انتقال توتاپ از مسیر بامیان شده بود، در این جلسه دستور داد که روند اجرایی این پروژه فعلاً متوقف شده و یک هیئت مشترک شامل وزارت انرژی و آب، شرکت برشنا و نماینده دفتر معاونت دوم ریاست جمهوری موضوع را مجدداً بررسی کرده و نتیجه آن را جهت تصمیم گیری نهایی به کابینه دولت جمهوری اسلامی افغانستان ارائه کند (خبر کامل را در اینجا بخوانید)
در همین روز (22 جدی 1394)، استاد کریم خلیلی در دیدار با جمعی از جوانان بامیان و بهسود، به صراحت اعلام کرد که «توتاپ خط قرمز ما است» و انتقال پروژه برق توتاپ از مسیر ولایت های مرکزی حق مردمان این ولایتها است و دولت باید این پروژه را از این مسیر انتقال دهد.
وی تأکید کرد که که مردم روی این پروژه حساس هستند و به آسانی از آن نخواهند گذشت.
استاد خلیلی در این جلسه اعلام کرد که هرگونه تلاش برای تغییر دادن مسیر این پروژه، به معنای دشمنی با باشندگان ولایت های مرکزی است و مردم این اقدام خصمانه و ناعادلانه را نخواهند پذیرفت. (خبر کامل را در اینجا بخوانید).
در چهارم حوت 1394 نیز جمعی از وکلای مناطق مرکزی در نامهای سرگشاده به رئیسجمهور، اعلام داشتند که توتاپ باید از مسیر مناطق مرکزی عبور کند.
استاد «محمد اکبری» در این جلسه، تغییر مسیر توتاپ از ولایات مرکزی به مسیر سالنگ را یک تبعیض سیستماتیک علیه مردم این ولایتها خواند.
وکلای ولایات مذکور در این نامه سرگشاده به رئیس جمهور گفتند که منافع ملی و اصل عدالت اجتماعی را مد نظر بگیرد و اجازه ندهد که برخی از افراد مغرض مسیر برق را تغییر دهند. (خبر کامل را در اینجا بخوانید).
استاد خلیلی یک بار دیگر در 22 حوت سال گذشته در مراسم نکوداشت سالروز شهادت استاد مزاری تأکید کرد که «توتاپ خط قرمز ما است».
«طاهر زهیر» والی بامیان در همین روز در سالگرد شهادت استاد مزاری در بامیان از حکومت خواست تا مسیر توتاپ از ولایت بامیان باشد نه مسیر سالنگ. (خبر کامل را در اینجا بخوانید)
اما علیرغم این تأکیدات، خواستهها و حتی خواهشهای مردم مناطق مرکزی کشور، برخی رسانهها به نقل از منابع خود در ارگ ریاست جمهوری مدعی شدهاند که رئیسجمهور و رئیس اجرایی، در جلسه روز شنبه (۱۱ ثور) در ارگ تصمیم گرفتهاند که خط انتقال برق ترکمنستان را از مسیر سالنگ عبور کند.
البته این خبر تاکنون به صورت رسمی از سوی هیچ یک از مقامات حکومتی تأیید نشده است، اما آن مسئولانی که تا دیروز شاخ و شانه میکشیدند و پیراهن میدریدند و خط قرمز ترسیم میکردند، امروز کجایند؟
آیا این وظیفه رهبران جامعه هزاره نیست تا بیدار باشند و نسبت به انتشار این خبر واکنش نشان دهند؟ مگر آقای دانش به عنوان معاون رئیسجمهور در چنین جلسهای شرکت نداشته است؟ آیا این وظیفه آقای دانش نیست تا مردم خود را نسبت به کم و کیف این مسئله آگاه سازد؟
به نظر میرسد اگر رهبران جامعه هزاره اکنون به دنبال اثبات مدعیات خویش هستند و همچنان سنگ مردم را به سینه خود میکوبند، در این شرایط باید به سرعت وارد عمل شده و خواستار وضاحت در خصوص این خبر شوند و در گام بعدی در واکنش به این تصمیم، پیگیریهای سیاسی را روی دست گیرند.
به این امید که این بار نیز مردم محروم مناطق مرکزی کشور زیر چرخ گاری لق سیاست و سیاستمداران کشور له نشوند.