به گزارش پیام آفتاب، از حدود یک هفته پیش، ابتدا رسانه‌های ایرانی و سپس رسانه‌های داخلی، خبر غیر رسمی سفر قریب الوقوع رئیس جمهور به تهران را منتشر کردند. انتشار این خبر در بحبوحه اختلافات کرزی با آمریکا بر سر امضای پیمان امنیتی با این کشور، باعث ایجاد گمانه‌زنی‌های مختلفی در این خصوص شد.
حامد کرزی در روز آخر لویه جرگه امضای موافقتنامه امنیتی با آمریکا را منوط به برآورده شدن خواسته‌های خود دانست. برخی از این خواسته‌ها عبارتند از توقف حملات نیروهای خارجی به خانه افغان‌ها، تضمین برگزاری انتخابات شفاف از سوی آمریکا و نیز آزاد کردن زندانیان آمریکایی از زندان گوانتامو.
مخالفت‌های رئیس جمهور حتی بعد از فیصله لویه جرگه مبنی بر امضای توافقنامه دوجانبه امنیتی ادامه پیدا کرد. لویه جرگه از کرزی خواست تا این پیمان را ظرف مدت یک ماه به امضا برساند، اما کرزی اعلام کرد که امضای پیمان تا بعد از انتخابات ریاست جمهوری مقدور نیست.
درست در همین زمان بود که فشارهای داخلی و خارجی بر رئیس جمهور برای امضای موافقتنامه امنیتی شدت گرفت. آمریکایی‌ها با قطع بودجه برخی از واحدهای اردوی افغانستان و تهدید خارج کردن نیروهای خود از خاک این کشور سهم فشارهای خارجی و برخی از کارشناسان سیاسی و مقامات دولتی از داخل کشور فشارهای عمده‌ای را بر رئیس جمهور اعمال نمودند.
سفر فشرده سه مقام ارشد آمریکایی (نماینده آمریکا در امور افغانستان، مشاور امنیت ملی آمریکا و وزیر دفاع ایالات متحده) قسمتی از فشارهایی بود که آمریکا آن را بر کرزی اعمال کرد تا موافقتنامه امنیتی هر چه سریعتر امضا شود، اما کرزی همچنان بر خواسته های خود پافشاری می‌کند.
سفر کرزی به تهران
در بحبوحه این رویدادها، سفر کرزی به ایران بر سر زبان رسانه‌ها افتاد. این سفر موافقان و مخالفان بسیاری پیدا کرد.
ایران به عنوان همسایه افغانستان، یکی از کشورهای تاثیرگذار در منطقه است. از زمان روی کار آمدن دولت جدید در این کشور، مناسبات دو کشور بهبود قابل توجهی یافته است و از طرفی ارگ ریاست جمهوری اعلام کرد که سفر یک روزه کرزی به تهران، بر اساس درخواست رسمی رئیس جمهور ایران بوده است. گویا «حسن روحانی» در حاشیه مراسم تحلیف خود، زمانی که کرزی به عنوان یکی از میهمانان این مراسم در تهران حضور داشته، از وی در خواست کرده تا در فرصتی مناسب، به تهران آمده و در خصوص مناسبات دو کشور به رایزنی بیشتر بپردازند.
اما حتی اگر چنین باشد، تقارن زمانی سفر رئیس جمهور به تهران با شرایط تنش‌آلود کرزی و آمریکا، در بردارنده پیام مهمی است.
ایران به عنوان تنها کشوری تلقی می‌شود که با امضای توافقنامه امنیتی افغانستان با آمریکا مخالفت کرده است. کرزی این مطلب را در مراسم افتتاحیه لویه جرگه به وضوح اعلام کرد. پس از آن اظهارات رسمی مقامات وزارت خارجه ایران، و در نهایت صحبت‌های روحانی در دیدار با کرزی، بیانگر موضع ایران در خصوص پیمان امنیتی است.
اما علت مخالفت ایران با امضای این پیمان مسئله مهمی است که باید به آن توجه کرد. مقامات ایرانی اعلام کردند که با احترام به مصالح ملی افغانستان، با امضای این پیمان مخالف است، چرا که این پیمان به صلاح مردم و دولت افغانستان نیست. ثانیا امضای این پیمان باعث باز شدن پای کشورهای خارجی در منطقه شده و باعث به هم خوردن ثبات منطقه خواهد شد.
سناریوهای مختلفی که در مورد علت سفر کرزی به تهران متصور است
بنابراین با مطالعه مقدمه‌ای که به عنوان پس زمینه وقایع اخیر کشور گفته شد، در مورد سفر کرزی به تهران سناریوهای مختلفی متصور است.
1. رخ نمایی به آمریکا:
اولین سناریویی که در خصوص این سفر میتوان متصور شد این است که در شرایط تنش ایجاد شده بین کرزی و ایالات متحده آمریکا، رئیس جمهور می‌خواهد به آمریکا نشان دهد که اگر خواسته‌های مطرح شده عملی نشود، از خیر انعقاد پیمان امنیتی با این کشور گذشته و به فکر جایگزین‌هایی برای آن می‌گردد، که یکی از بهترین جایگزین‌ها، ایران، به عنوان یک کشور قدرتمند در منطقه است. در این سناریو میتوان در نظر گرفت که رئیس جمهور، با توجه به مناسبات اخیر بهبودیافته میان ایران و کشورهای غربی، پس از توافقنامه ژنو، قدرت بیشتری در منطقه پیدا کرده و می‌تواند بخشی از نیازهای افغانستان را تامین کند.
گذشته از این، ایران به عنوان قدر ترین دشمن آمریکا در منطقه به شمار می‌رود و اگر هدف کرزی، ناخنک زدن به آمریکا باشد، بهترین گزینه است.
2. هدف قرار دادن مصالح ملی و بی‌توجهی به جهت گیری‌های حاکم در دنیا:
سناریوی دیگری که میتوان در این خصوص در نظر گرفت، این است که رئیس جمهور، در واقع بدون توجه به جهت‌گیری‌ها و جبهه‌گیری‌های موجود در ژئوپولتیک دنیا، فقط به مصالح ملی می‌اندیشد.
بر این اساس، کرزی بدون توجه به مناسبات ایران و کشورهای غربی، و جبهه گیری‌هایی که غرب در قبال فعالیت‌های ایران دارد، و با توجه به اینکه هر کدام از طرفین این دعوی، تمایل دارند تا زمینه فعالیت خود را در افغانستان گسترش دهند، اقدام به جلب مشارکت همه طرف‌ها دارد.
بنابراین کرزی هم می‌خواهد از کمک‌های آمریکا در کشور استفاده کند و هم می‌خواهد توجه ایران را جلب کرده و زمینه افزایش و گسترش روابط با این کشور را به عنوان کشوری هم کیش هم زبان که همواره در کنار ملت افغانستان قرار داشته است، فراهم نماید.
3. تضمین به ایران در خصوص عواقب پیمان امنیتی:
در سناریوی سوم، آنچه به ذهن می‌رسد این است که کرزی در سفر خود به ایران، قصد دارد تا به ایران تضمین دهد که این پیمان، بر خلاف منافع ملی و فرامنطقه‌ای این کشور نیست.
از آنجا که ایران بارها از افغانستان حمایت‌های زیرساختی و مالی کرده است، و با توجه به اینکه موضع ایران در خصوص امضای این پیمان به صورت شفاف بیان شده است، کرزی می‌خواهد در این سفر، به مقامات ایرانی تضمین دهد که این پیمان برای آینده افغانستان و منطقه مشکل‌زا نخواهد بود.
ایران میزبان تعداد زیادی از مهاجرین افغانستان است و همواره طرح‌های حمایتی زیرساختی فراوانی از جمله ساخت پل روی هامون، ساخت جاده هرات-دوغارون، ساخت راه آهن و چندین راه دیگر را در داخل افغانستان انجام داده است، از این رو رئیس جمهور نمی‌خواهد امضای پیمان امنیتی با آمریکا زمینه ساز آزرده خاطری این کشور دوست و همسایه شود. آن هم در شرایطی که دولت جدید جمهوری اسلامی ایران، با دیپلماسی فعال خود، زمینه گسترش فعالیت‌های دیپلماتیک در دنیا را فراهم کرده است.
4.دو دوزه بازی در صحنه سیاسی به منظور به تعویق انداختن امضای پیمان:
سناریوی دیگری که در این سفر میتوان مورد تصور قرار داد، دو دوزه بازی رئیس جمهور در صحنه سیاسی است. بر اساس این سناریو، کرزی به تهران سفر کرده است تا زمینه به تعویق انداختن امضای پیمان امنیتی با آمریکا را فراهم نمیاد.
به این شیوه کرزی، با سفر به تهران و برقراری رابطه ظاهرا موفقیت آمیز با تهران، فعلا آمریکا را در اتاق انتظار نگه داشته و در زمان مناسب، اقدام به امضای پیمان امنیتی خواهد کرد.
بنابراین کرزی می‌تواند به این شیوه مقداری از فشارهای آمریکا برای امضای پیمان را کاسته، از طرفی نفس پیمان را نفی ننماید و در نهایت به خواسته‌های خود برسد. به این شکل، ممکن است آمریکا در انتخابات دست به حمایت از چهره‌ای بزند که مورد تایید رئیس جمهور است، چرا که آمریکا هم نمی‌خواهد بودجه میلیارد دالری را که در طول 12 سال در افغانستان مصرف کرده است را دودستی به ایران و دیگر کشورها تقدیم کرده و افغانستان را ترک کند.
پیمان جامع دوستی و همکاری؛ آن چه از سفر رئیس جمهور پا به رسانه‌ها گذاشت
تنها چیزی که از سفر یک روزه کرزی به تهران در رسانه‌ها درج شد، توافق برای امضای پیمان جامع دوستی و همکاری بین تهران و کابل است.
بر اساس خبرنامه ارگ ریاست جمهوری کشور، کرزی و روحانی «در فضای دوستانه و برادرانه» در مورد گسترش روابط و تقویت همکاری های دوجانبه گفتگو کرده و در جریان این مذاکرات، هر دو جانب در رابطه با تنظیم و امضای پیمان دوستی و همکاری های درازمدت میان جمهوری اسلامی افغانستان و جمهوری اسلامی ایران توافق کردند
بر اساس این اعلامیه خبری، این پیمان همکاری های بلندمدت شامل ساحات سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی می شود. همچنان این پیمان «در برگیرنده منافع هر دو کشور در راستای تامین صلح و امنیت منطقه یی خواهد بود».
دفتر کرزی گفته است که در این ملاقات به وزیران خارجه دو کشور که در ملاقات حضور داشتند وظیفه سپرده شد که کار روی متن این پیمان همکاری های درازمدت را شروع کنند. همچنین طرف ایرانی، حمایت از پروسه صلح ملی در افغانستان را وعده داده است.
چیزی که در این خصوص واضح است، وجود مسئله‌ای مهم میان کابل-تهران است، که رئیس جمهور در یک سفر یک روزه و با عجله تمام، شخصا و در صدر یک هیئت عالیرتبه به ایران رفته است.
البته با توجه به مسائل مطرح شده، دور از ذهن نیست که رئیس جمهور با این سفر به اهدافی که در چند سناریوی فوق موجود است توجه کرده و با این سفر، ترکیبی از این اهداف را محقق نماید.
انتهای پیام/.
دریافت صفحه با کد QR